O‘zbеkistоn rеspublikаsi

O’z-o’zini nazorat qilish savollari: 
1.
Burg’ulash jarayonli uzluksiz ishlovchi lahim o’tuvchi kombaynlar. 
2.
Burg’ulash jarayonli ish bajaruvchi organlar. 
3.
Asosiy kursatgichlar va parametrlar. 
4.
Lahim o’tuvchi kombaynlarning unumdorligi.
 
5.
Kombayn uzluksiz ishlashi koeffitsienti.
 
6.
Kombayn ishlatilishi koeffitsienti.
 
 
Ma’ruza № 21. Kon mashinalari, komplekslari va agregatlari 
ekspluatatsiyasi va ularni ta’mirlash to’g’risida umumiy tushunchalar (2 soat)
 
Mashg’ulot rejasi: 
1.Kon mashinalari, komplekslari va agregatlari ekspluatatsiyasi va ularni ta’mirlash to’g’ri 
sida umumiy tushunchalar.
2.Kon mashinalari texnik ekspluatatsiyasi qoidalari.
3.Konchilik texnikasini, tashib keltirish, saklab turish va transportirovkasi.
4.Kon mashinalarini montaji, demontaji, sinovi va ishlatib ko’rish.
5.Kon mashinalari texnik ko’rigi va texnik karovi to’g’ri sida umumiy ma’lumotlar. 
6.Kon mashinalarini yog’lash va moylash ishlari va sistemalari. 
7.Kon mashinalarini va uning detallarini ta’mirlash to’g’risida umumiy tushunchalar.
UTV.
Kompьyuter, videoproektor, ekran, slayd, tarqatma materiallar
. 
IPT.
«Aqliy hujum». 
Tayanch iboralar:
Yuklash, yuklash mashinasi, mexanizm,ish bajaruvchi organ, ishlash 
usuli, yukni uzatish, harakatlanish, cho’michli, taroqsimon, baraban-g’ildirakli, qamrovchi-panjali, 
yuritma 
Ta’mirlash davri tuzilmasi haqida qisqa ma’lumotlar 
Kon mashinalari texnik xizmati va ta’mirlanishining yillik rejasi – korxonada har bir mashina 
bo’yicha bajariladigan ta’mirlash ishlarining erkin yillik qaydnomasi. 
Yillik reja mashinalar texnik xizmati va ta’mirlanishi bo’yicha ishlar hajmini, ishchi kuchi, 
ehtiyot qismlar va materiallar, texnologik jihozlar, pul mablag’lariga bo’lgan talabni aniqlaydi. U 
kon sanoati korxonalari tomonidan ishlab chiqarish rejalari vaqtida bajarilishini, mashinalar ishi 
mavsumiyligini, ta’mirlash korxonasi yuklanishi bir tekisdaligini hisobga olishi lozim.
Kon mashinalari texnik xizmati va ta’mirlanishi yillik rejasini ishlab chiqish uchun 
quyidagilarni bilish zarur: 

---

120 
- ishlab chiqarish rejasiga muvofiq yillik rejaviy ishlab chiqarish (m
3
, mash∕soat); 
- oxirgi asosiy ta’mirlashdan so’nggi yoki uning ishi boshlanishidagi mashina tomonidan 
ishlab chiqilgan ishlar hajmi; 
- mashinalar texnik xizmati va ta’mirlanishini o’tkazishning davriyligi. 
Ekskavatorlar va burg’ilash dastgohlari texnik xizmati va ta’mirlanishining eng ko’p 
tarqalgan turlari quyidagilar: ta’mirlash ko’rigi (TK), joriy ta’mirlashlar (T1, T2), asosiy ta’mirlash 
(K). Ta’mirlashlar xususiyati, hajmi va o’tkazish joyi bilan farq qiladi.
Xalq xo’jaligining turli sohalarida qo’llaniladigan kon mashinalarining joriy va asosiy 
ta’mirlashlarning davriylik hamda davomiylik me’yorlari tegishli sohalar (ko’mir sanoati, rangli 
metallurgiya va b.) uchun rejaviy-ehtiyojdan qilingan ta’mirlash (RET) to’grisidagi nizomlarda 
beriladi. 
Ta’mirlash davriyligi me’yorlari mashinalar ta’mirlash davri tuzilmasi bilan, ya’ni sanoьi va 
asosiy ta’mirlashlar o’rtasidagi mashinalarning ta’mirlanishi bo’yicha davriy ketma-ketligi bilan 
aniqlanadi. 
Ta’mirlash davri – mashinalardan foydalanishning bu eng kam takrorlanadigan davri bo’lib, 
bu vaqtda texnik xizmat va ta’mirlashning belgilangan turlari aniqlangan ketma-ketlikda amalga 
oshiriladi. Birinchi asosiy ta’mirlashgacha yoki ikkita asosiy ta’mirlash o’rtasidagi mashinalar 
ishining vaqti davrning davomiylik muddatini tashkil etadi. Davr tuzilmasi deganda, ta’mirlash 
davri mobaynida texnik xizmat va ta’mirlashning almashinish tartibi tushuniladi. 
Mashinalarning ta’mirlashga to’xtab qolish davriyligi yeyilgan uzellar va detallar xizmat 
muddatidan, to’xtash davomiyligi eng sermehnat ishlarni (ushbu ta’mirlashga rejalashtirilganlardan) 
bajarish uchun zarur bo’lgan vaqtdan kelib chiqib belgilanadi. 
Texnik xizmat va ta’mirlash sonini aniqlash uchun uchta usulning biridan foydalanish 
mumkin: analitik, grafik yoki nomogramma usuli.
Analitik va nomogramma usulidan farqli o’laroq, grafik usul ta’mirlashning bajarilish 
muddatini aniqlash imkonini beradi.
Masalan, EKG-8I ekskavatori asosiy ta’mirlashdan so’ng 16 500 mashino-s ishladi, joriy 
yilda esa u 6250 mashino-s ishlashi rejalashtirilyapti. O’qlarga EKG-8I ekskavatori uchun 
ta’mirlash davri tuzilmasini va 16 500 va 6250 mashino-s ga teng bo’lgan