K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

Siqilgan tabiiy gaz to’ldirish BKI-250
shoxobchasi blok-konteyner 
usulida yig’ilgan bo’lib, bir – biri bilan truboprovodlar yordamida ulanadigan 8 ta 
funksional bloklar va 6 ta gaz to’ldirish kolonkasidan iborat. Ishlab chiqarish 
quvvati kirish bosimi 6-12 MPa bo’lganda 1300—2100 m
3
/soat ni tashkil etadi. 
Shoxobcha havo harorati -60 dan +45°S gacha, seysmik faolligi Rixter shkalasi 9 
ballgacha bo’lgan hududlarga tavsiya etilgan.
Oxirgi vaqtlarda o’rta (bir kecha-kunduzi 125 va 75 avtomobil) va kichik 
(bir kecha-kunduzi 45 va 30 avtomobil) quvvatli hamda bir kecha-kunduzi 5-2 
avtomobilga mo’ljallangan shaxsiy AGТKSh qurish ishlari jadallashib ketdi. Agar 
bir avtomobil 2-3 kunda bir marta gaz to’ldirishini hisobga olsak o’rtacha 
AGТKSh 200-300 ta harakatdagi tarkibni gaz bilan ta’minlay oladi.
Kichik quvvatli GТSh ni (2.17-rasm) avtotransport korxonasining xududiga 
joylashtirish mumkin va bu bilan ―salt‖ yurishlarni kamaytiradi mumkin. 
 
2.17-rasm. Ochiq turdagi kichik gaz to’ldirish shoxobchasi.
Muqim joylashgan kompressorli gaz to’ldirish shoxobchalarini qurishda
birinchi navbatda shoxobchani qayta ishlangan gaz keladigan magistral tarmoqqa 
yaqin bo’lishi asosiy shartlardan biridir. Unga qo’shimcha qilib muxandislik 
kommunikatsiyalarini (suv, elektr ta’minoti) keltirish va mehnat xavfsizligi hamda 
yong’inni oldini olish talablari qo’yiladi. Muqim joylashgan kompressorli gaz 
to’ldirish shoxobchasi, xavfsiz foydalanish va shahar havosini bulg’amaslik 
maqsadida, shahar hududidan tashqarida, magistral yo’l yoqasida joylashtiriladi.
GТSh-400
(2.18-rasm) OAO PEK "Sumыgazmash" jihozlari asosida 
yig’ilgan va avtomobillar, avtobuslar, maxsus transport va qishloq xo’jalik 
texnikalarini siqilgan tabiiy metan gazi bilan ta’minlashga mo’ljallangan. Uni 
shahar chegarasida yoki avtotransport korxonasi xududida kichik maydonchaga 
o’rnatish mumkin. Ishlatiladigan gaz 2,4-4,2 MPa (24-42 kgs/sm
2
) bosimli 
magistral tarmoqdan olinadi. Bir –kecha kunduzda 440 transport vositasiga xizmat 
ko’rsataoladi. 

---

79