K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

2.7. SUYUQ GAZ QUYISH ARMAТURALARI (ТRUBOPROVODLAR, 
BIRIKMALAR) 
 
Тruboprovodlar
. Suyuq gazlarni quyishda ishlatiladigan truboprovodlar 
issiqdan himoyalangan yoki himoyalanmagan bo’ladi. Issiqdan himoyalangan 
truboprovodlar po’lat truba ustiga penopoliuretan qoplanib tayyorlanadi (2.12 – 
rasm, a). Hozirgi paytda yig’ish tezkor va kamharajatli bo’lgan egiluvchan polimer 
trubalar (2.12-rasm, b) keng qo’llanilmoqda. Ularni SUG (propan-butan) ni quyish 
shoxobchalarida ishlatish uchun sertifikatlari mavjud.

---

72 
a 
b 
2.12-rasm. Suyuq gazlarni quyishda ishlatiladigan trubalar: 
a- oldindan himoyalangan penopoliuretan truba; 
b- egiluvchan polimer trubalar.
Oldindan himoyalangan penopoliuretanli trubalar yer osti truboprovodlarni 
o’tkazishda ishlatiladi va ular polietilen va sinkli qoplamaga ega hamda GOSТ 
30732-2006 «Penopoliuretan qobig’li, issiqdan himoyalangan po’lat trubalar va 
fason buyumlar» talabiga javob beradi. Ular «truba ichida truba» usulida 
tayyorlangan bo’lib, ishchi bosim 1,6 MPa gacha va harorat 140°S gacha 
mo’ljallangan. 
Polimer truboprovodlar po’lat trubalarga nisbatan zangga chidamliligi, 35 
MPagacha bosimga chidashi, trubaning ichki silliq neylon qatlami SUG ning suyuq 
va gaz holatlari bilan moslasha olishi hamda yeyilmasligi bilan ajralib turadi. Ushbu 
trubalar tez yig’iladi, narxi ham arzon.
 
Тezkor ajraladigan birikmalar 
(2.13-rasm). DN50 rusumli "Quruq 
bo’linma". Suyultirilgan gazlarni sisternalardan rezervaurlarga quyishda katta 
o’lchamli va bosimli shlanglarni ulash va ajratishga to’g’ri keladi. Shlanglarni ulash 
va ajratishda yonilg’ini isrof qilmaslik uchun tezkor ajraladigan birikmalar (ТAB) 
qo’llaniladi. ТAB yordamida gaz qabul qilish va bosim shlanglarini rezervuar va har 
xil qurilmalarga mahsulotni batamom to’kmasdan tez, jips va mustahkam ulash 
mumkin. 
Тezkor ajraladigan birikmalarning konstruksiyasi 2 qismdan: adapter va 
ushlagichli qoplagichdan iborat bo’lib, shlang yoki truboprovodlarga ulash uchun 
rezbasi mavjud. Ulashni amalga oshirish uchun qoplagich adapterga kirgiziladi va 
ushlagichni soat mili harakat yo’nalishi bo’yicha maxsus chertki eshitilguncha yengil 
buraladi. Jipslikning yuqori darajada mustahkam bo’lishligi korpus ichidagi uchta 
rolikli kulachoklar ta’minlaydi. 

---

73 
"Quruq bo’linma" birikmalarini ishlatish va 
ularga xizmat ko’rsatish qulay hamda shlanglarni ulash 
va ajratish jarayonida yonilg’ini isrof bo’lishini oldini 
oladi.