O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

– 
Davr boshiga 
aksiyaning narxi 
+ 
Pul ko‘rinishida 
to‘langan dividendlar 
Davr boshiga aksiyaning narxi 
Bu ko‘rsatkich 
umumiy (jami) aksiyadorlik daromadliligi
deb ataladi 
(total shareholder returns). 
Endi, biz e’tiborimizni yana o‘zimiz tahlil qilayotgan 
“XYZ” 
korporatsiyasiga qarataylik. Fond bozori bo‘yicha ma’lumotlarni tekshirib, 
ko‘ramizki, 20x1 yil boshida korporatsiya aksiyalarining bozor kursi bitta 
aksiyaga 20,0 ming so‘mni tashkil etgan, yil oxirida dividendlar to‘lan-gandan 
keyin esa 18 720 so‘mgacha pasaygan. Bu davrda pul shaklida to‘langan 
dividendlar summasi 1,0 ming so‘mni tashkil etgan. Demak, 
“XYZ” 
korporatsiyasiga tikilgan (qo‘yilgan, joylashtirilgan) kapitalga daromad-lilik 
stavkasi 11,4%ni tashkil etgan. Bu ko‘rsatkich (qiymat) quyidagi hisob-kitoblar 
asosida olingan: 
Umumiy (jami) 
aksiyadorlik 
daromadliligi 
= 
18720 so‘m – 20000 so‘m + 1000 
so‘m 
= 
– 0,114 yoki – 
11,4% 
20000 so‘m 
Ammo, odatda, korporatsiyalar faoliyati samaradorligi yana bir ko‘rsat-
kichdan foydalangan holda hisoblab chiqariladi. Bu 
aksiyadorlik kapitali 
daromadliligi
normasi
yoki 
koeffitsiyenti
(ROE — return on equity)dir. ROYe 
kompaniya sof foydasi summasi (qiymati)ni aksiyadorlik kapita-lining balans 
qiymatiga bo‘lish orqali aniqlanadi: 
ROE 
= 
Sof foyda 
= 
23,4 mln. so‘m 
= 
0,078 yoki 
7,8% 
Aksiyadorlik kapitali 
300 mln. so‘m 
Shunday qilib, ko‘rib turibmizki, ROE yillik koeffitsiyenti aksiyadorlar o‘z 
mablag‘ini kompaniyaning qimmatli qog‘ozlariga investitsiya qilishlari oqibatida 
olgan umumiy daromadlilik stavkasiga mos kelishi shart emas. 

---

427