O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Sotishga opsion, 
yoki
 “put” opsion
– bu, egasiga opsion amal 
qilish muddatining o‘tib ketishi yoki tugaguniga qadar xohlagan paytda kontrakt 
bo‘yicha o‘rnatilgan narxda ma’lum bir miqdordagi aktivlarni sotish huquqini 
beradigan vositadir. Aktiv egasi ushbu aktivni sotish uchun opsion sotib olar ekan, 
o‘zini uning narxi kontraktda ko‘rsatilganidan kamayib ketish xavfidan samarali 
sug‘urta qiladi. 
Forvard kontraktlar
deb, kontraktda ko‘rsatilgan narx va vaqt bo‘yicha 
ma’lum bir aktivlarni bir tomon sotib olish majburiyatini, ikkinchi tomon esa sotish 
majburiyatini oluvchi vositalarga aytiladi. Bu xil kontraktlar sotuvchiga va xarid 
qiluvchiga ushbu aktivlarning kelgusida sotiladigan narxining noaniqligiga 
bog‘lanib qolmaslik imkonini beradi.
18-MAVZU: MOLIYAVIY BOZOR STAVKALARI 
REJA: 
1.
 
Foiz stavkalari va ularga tas’ir qiluvchi omillar. 
2.
 
Inflyatsiya va real foiz stavkalari. 
3.
 
Daromadlilik stavkalari darajasiga ta’sir etuvchi asosiy omillar. 
1.
 
Foiz stavkalari va ularga tas’ir qiluvchi omillar 
Olingan mablag‘lar bo‘yicha va’da qilingan daromadlik stavkasiga foiz 
stavkasi deb ataladi. Olin(ayot)gan mablag‘larning turiga qarab, turli xil foiz 

---

385 
stavkalari mavjud. Masalan, uy sotib olish uchun qarz oluvchi kishi ushbu qarzni 
garov bo‘yicha foiz stavkasi
deb nomlanuvchi foiz stavkasi bo‘yicha to‘laydi.
Kreditning har qanday turi yoki qayd qilingan daromadga ega vosita 
bo‘yicha foiz stavkasi miqdori bir qator omillarga bog‘liq. Bulardan eng 
muhimlari 
hisob-kitob pul birligi
, 
to‘lov muddati
va