Dilnavoz Yusupova

«
Tazkirat ush-shuaro
»
nomli fors tilidagi asarida 150 dan ortiq shoirlar haqida xabar 
beriladi.
Muhammad Avfiyning 
«
Lubob ul-albob
»
(
Mag‘izlarning mag‘zi, XIII asr
), Maleho 
Samarqandiyning 
«
Muzakkir ul-as’hob
»
(
Suhbatdoshlar zikri, XVIII asr
), Fazliy 
Namangoniyning 
«
Majmuat ush-shuaro
»
(
Shoirlar majmuasi, XIX asr
) asarlari ham 
tazkiraga misol bo‗la oladi.
O‗zbek adabiyotidagi eng so‗nggi tazkira Sobir Mirvaliyevning 
«
O‘zbek adiblari
»
asaridir.

---

139 

«
HADIS
» arabcha so‗z bo‗lib, uning bir qator ma‘nolari bor: 
1
)
 yangi, yangi narsa, yangi ro‘y bergan voqea; 
2
)
 so‘z, hikoya, naql, rivoyat; 
3
)
Muhammad 
(
s.a.v.
)
payg‘ambar yoki uning sahobalari haqida hikoya qiluvchi xabar 
yoki rivoyat.
Hadislarning yuzaga kelishi uch omil bilan ko‗rsatiladi: 
1
)
 Muhammad 
(
s.a.v
)
 payg‘ambar aytgan gaplar; 
2
)
 Muhammad 
(
s. a. v
)
ning o‘zi qilib ko‘rsatgan ishlar; 
3
)
 Muhammad 
(
s.a.v.
) 
tomonidan ko‘rilgan yoki kuzatilgan ishning taqiqlanmagani.
Ana shu uch holatning har biri sunnat deyiladi. «
Sunnat
» ham arabcha so‗z bo‗lib, 
uning lug‗aviy ma‘nosi «
yo‘l, ravish, odat
» demakdir. Istilohiy ma‘noda esa Muhammad 
payg‗ambar (s.a.v.)dan qolgan urf-odatlarga aytiladi.
Hadislarni to‗plab, ularning haqiqiylarini aniqlash bilan shug‗ullangan olimlar 
muhaddis
deyiladi. 
Imom Buxoriy, Muslim ibn Hajjoh, Imom Termiziy, Abu Dovud, 
Sulaymon Sijistoniy 
(
817 – 888
)
, Ibn Moja 
(
834 – 886
)
, Dorimiy, Bayhaqiy, Tabaroniy, 
Ibn Xibbon, Xatib, Hokim, Abu Allo, Daylamiy, Doriy Kutiy, Jaloliddin Suyutiy 
kabi 
muhaddislarning nomi mashhur. Lekin muhaddislar orasida olti kishining dovrug‗i olamni 
tutgan. Ulardan besh nafari o‗rta osiyolik: