Qarshi davlat universiteti «qiyosiy pedagogika»

 
 (6 s) 
 
Ishdan maqsad: 
Jahonda 
masofaviy ta’limning rivojlanishini o'rgatish. 
 
 
Ishni bajarish tartibi:
1. Jahonda masofaviy ta’limning rivojlanishi.
2. Hisobot yozish
 
 
 Asosiy adabiyotlar 
1. Mutalipova M.J. Qiyosiy pedagogika - T.: Alisher Navoiy nomidagi 0’zbekiston 
milliy kutubxonasi nashriyoti, 2016 y. 
2. Xoshimov K., Nishonova S. Pedagogika tarixi - T.: A.Navoiy nomidagi 
O'zbekiston milliy kutubxonasi nashriyoti, 2005 y. 287-297-6. 
3. Вулфсон Б.Ф. Сравнителная педагогика М.: «Просвешение», 2003 г. 

---

Glossariy 
Klassifikator – 1) oliy ta’lim muassalari va kasb-hunar kollejlarida mutaxassislar 
tayyorlashga qaratilgan mutaxassislik va ta’lim yo‘nalishlari; 2) ta’lim va bilim sohalari, 
ta’lim darajalarini nazarda tutuvchi kasb, mutaxassislik va ta’lim yo‘nalishlarining 
tizimlashtirilgan ro‘yxati 
Oliy maktab – xalq xo‘jaligining turli sohalari, madaniyat va davlat boshqaruv 
tashkilotlarida faoliyat yuritadigan oliy malakali mutaxassislar tayyorlovchi o‘quv 
muassasasi. 
Oliy maktab pedagogikasi – pedagogikaning oliy o‘quv 
yurti 
shart-
sharoitlarida talabalarga ta’lim-tarbiya berishning nazariy asoslari va metodikasini ishlab 
chiqish bilan shug‘ullanadigan tarmog‘i. 
Oliy ta’lim – 1)turli oliy maktablarda yuqori, oliy malakali mutaxassislar 
tayyorlash; 2) oliy ta’lim oliy o‘quv yurtlari tomonidan xalq xo‘jaligi, fan va 
madaniyatning turli sohalari bo‘yicha oliy malakali mutaxassis bo‘lishni istagan va 
tegishli talablarni bajargan o‘rta maxsus yoki kasb-hunar ta’limini olgan kishilarga 
ilmiy-nazariy bilim berish hamda muayyan ko‘nikmalarni shakllantirish yo‘li bilan 
amalga oshiriladi.
Oliy ta’lim Davlat ta’lim standarti – oliy ta’limning davlat tomonidan 
tasdiqlangan modeli, etaloni, namunasi hamda ta’lim mazmunining maksimum darajasi 
va unga qo‘yilgan minimum talablar.
Oliy ta’limdan keyingi ta’lim – jamiyatning yuksak toifaga ega bo‘lgan ilmiy, 
ilmiy pedagogik kadrlarni ta’minlashga yo‘naltirilgan ta’lim jarayoni.
Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim – jamiyatning oliy malakali ilmiy va ilmiy-
pedagog kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirishga, shaxsning ijodiy ta’lim-kasb-hunar 
manfaatlarini qanoatlantirishga qaratilgan ta’lim turi 
Texnologiya – 1) shaxsni o‘qitish, tarbiyalash va rivojlantirish qonuniyatlarini 
mujassamlashtirgan va yakuniy natijani kafolatlaydigan pedagogik hodisa; 2) ta’lim-
tarbiya jarayonini tashkil etish, uni boshqarish, pedagogik va o‘quv faoliyatini tashkil 
qilish usullari tavsifi 
Texnologiya – bu ma’lum bir muayyan maqsadga yoki maqsadlar tizimiga erishish 
uchun amalga oshiriladigan jarayonlar ketma-ketligidan iborat bo‘lgan yaratuvchilik 
(paydo etish jarayoni) faoliyatiga aytiladi yoki boshqacha aytganda texnologiya deganda 
manbalardagi (obektlardagi) sifat o‘zgarishlarga olib keluvchi jarayonga aytiladi. 
Texnologiya tushunchasi ishlab chiqarish jarayonidagi texnologik operatsiyalar va 
mahsulotni tayyorlash mazmun-mohiyati bilan bog‘langan.
Texnologiya zamirida jarayonlar kechishini amalga oshirish usullari va vositalari 
haqida bilimlar yig‘indisi, shuningdek, obektda sodir bo‘ladigan sifat o‘zgarishlari 
anglanadi. Texnologiya so‘zi fanga 1872 yillardan boshlab kirib kela boshladi. 
Texnologiyalar jarayonlarga qarab quyidagi ko‘rinishlarda bo‘lishi mumukin: 
sanoat texnologiyasi (oziq-ovqat texnologiyasi, mashinasozlik texnologiyasi va 
h.k.); 
kitob chop etish texnologiyasi; 
ta’lim texnologiyasi (o‘quv jarayoni texnologiyasi, YAPT, innovatsion ta’lim 
texnologiyasi va h.k.); 
axborot texnologiyasi (YAAT va h.k.) va shu kabilar. 
Texnologiya – yunoncha «tehne», ya’ni «mahorat», «san’at» va «logos» - «fan», 
degan so‘zlardan olingan. Uning yordamida manbalarda sifat o‘zgarishlar ro‘y beradi. 

---

Texnologiya – biror ishda, mahoratda, jarayonda, sa’atda, sanoatda qo‘llaniladigan 
yo‘llar, usullar majmuasi.
MAQSADI: O‘qitishni takomillashtirishga undaydi. 
Metod (yunoncha metodos – bilish yoki tadqiqot yo‘li, nazariya, ta’limot) – 
voqelikni amaliy va nazariy egallash, o‘zlashtirish, o‘rganish, bilish uchun yo‘l-yo‘riqlar, 
usullar majmuasi, falsafiy bilimlarni yaratish va asoslash usuli.
O‘zME-5j-613b 
Metodlar haqidagi fan metodologiya deb ataladi. Fanda nazariy va amaliy 
(empirik) metodlar mavjud. 
Metod – metod (yunoncha – aynan nimagadir yo‘l) maqsadga erishish yo‘lini 
bildiradi. Muayyan ma’noda tartibga solinadigan faoliyat. Grekcha so‘z bo‘lib, yo‘l, 
axloq ma’nolarini bildiradi. Odatda, keng ma’noda qo‘laniladigan «metod» terminini 
kishilarning o‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishish, ma’lum obektni o‘zlashtirish 
borasidagi nazariy va amaliy faoliyatlari usullarini anglatadi.
Ta’lim jarayonidagi ma’lum bir maqsadni amalga oshirishga qaratilgan 
faoliyatning turlicha bo‘lishi yangidan –yangi usullarni metodlarni keltirib chiqaradi.
Metod tanlashda albatta ayrim o‘quv predmetlarini o‘ziga xos xususiyatlariga amal 
qilinmog‘i lozim. Shu bilan birga ta’lim jarayonida ko‘pchilik o‘quv predmetlarini 
o‘qitishda qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan umumiy o‘qitish metodlari bilan birga ayrim 
o‘quv predmetlarini o‘qitishda qo‘llanilgan o‘ziga xos xususiy metodlar va metodik 
yondashuvlar ham bor. Ayrim predmetlarni o‘qitishda qo‘llaniladigan xususiy metodlar 
umumiy o‘qitish metodlari bilan mustahkam bog‘liqdir. 
Metodika – metodikaga tegishli, qa’tiy ketma-ketlikka (algoritmik xarakterga), 
tizimga, ilgaridan o‘rnatilgan reja (qoida), tizimga aniq rioya qilish. Metodika-biror ishni 
maqsadga muvofiq o‘tkazish metodlari, yo‘llari majmuasi. 
Pedagogika fani sohasida ma’lum o‘quv fanini o‘qitish qonuniyatlarini 
tadqiq qiladi. Masalan, tillar metodikasi, matematika metodikasi, tarbiyaviy ishlar 
metodikasi va shu kabilar. 
Metodik (uslubiy) ko‘rsama – muayyan fanning o‘quv dasturi bo‘yicha kurs ishlari 
(loyihalari), laboratoriya mashg‘ulotlari va amaliy ishlarni bajarish tartibi aniq 
ko‘rsatilgan va batafsil ifodalangan hamda ushbu fan bo‘yicha talabalarda zarur amaliy 
ko‘nikmalar hosil qilishga mo‘ljallangan ta’lim muassasasining ilmiy kengashi tavsiyasi 
asosida nashr etiladigan kichik adadli tarqatma material. 
Taqqoslash (qiyoslash) turli madaniy an’analarga ega bo’lgan ta’lim tizimlarini 
o’zaro taqqoslash hamda qiyoslashga asoslanadi.
Taqqoslash metodi – ta’lim tizimlari, pedagogik nazariya va amaliyotdagi 
umumiy va farqli jihatlarni, shuningdek, qonuniyatlar va tendensiyalarning namoyon 
bo’lishini aniqlaydi 
Tasvirlash metodi tahlil qilish uchun zarur va etarli bo’lgan axborotlarni 
to’plash, aniqlangan dalillarning o’ziga xosligi, obektivligi, guruhlanishi, tizimlanishi va 
tasnif etilishini tadqiq qilish uchun qo’llaniladi 
Tarixiylik metodi turli davrlarda ijtimoiy-siyosiy davlatchilik shakliga ega 
bo’lgan mamlakatlarda ta’lim tizimining vujudga kelishi, rivojlanishi va taraqqiyoti, 
uning o’ziga xos muammolarini qiyosiy-tahliliy jihatdan o’rganish imkoniyatini beradi.
Statistika metodi ta’limning miqdoriy va sifat ko’rsatkichlarini tahlil qiladi 

---

Ijtimoiylik metodi zamonaviy ta’lim har qaysi mamlakatning iqtisodiy 
taraqqiyoti, xalqning ijtimoiy-ma’naviy yuksalishiga nechog’lik mos ekanligini 
taqqoslashga qaratiladi 
Taqqoslash — bilish obekti hisoblangan narsa va hodisalar o‘rtasidagi o‘xshashlik 
yoki farqlarni, aniqlashdash iborat aqliy operatsiya 
Ta’lim – shaxsning jismoniy va ma’naviy kamol topish jarayoni uning ongli 
ravishda ayrim ibratli faoliyatlarga yo‘nalishi va tarixan maydonga kelib, ijtimoiy 
namuna bo‘lishga har tomonlama barkamollikka intilish jarayoni tushuniladi. Ta’lim 
butun jamiyat va shaxslar hayotining ajralmas jihati sifatida namoyon bo‘ladi. 
Ta’lim – bu ta’lim oluvchiga maxsus tayyorlangan mutaxassislar yordamida bilim 
berish va ulardagi ko‘nikma hamda malakalarni shakllantirish jarayoni bo‘lib, u kishining 
shaxs sifatida hayotga va mehnatga ongli ravishda tayyorlash vositasi. 
Ta’limning boshlang‘ich (dastlabki) vazifasi ta’lim oluvchini o‘qitishdan iborat. 
Shuning bilan birga u oila, ishlab chiqarish va boshqa sohalarga ma’lumot berish 
vazifasini ham bajaradi. 
Ta’lim berish (TB) – ta’lim oluvchining intellektual salohiyatini yuksaltirishga 
qaratilgan pedagogik faoliyati bo‘lib, u insonning aqliy faoliyatini rivojlantirish 
jarayonidir. TB ta’lim oluvchilarning o‘qish-o‘qitish jarayonining mazmun-mohiyatini 
ongli ravishda anglab yetishlari orqali amalga oshiriladi. 

---