1. Маркетинг тадқиқотлари тушунчаси ва усуллари

Имитацион 
моделлаштириш
. 
Ишнинг 
натижаларига 
қараб 
маркетингнинг имитацион моделларини таснифлашнинг асосий мезонлари 
ажратилиб кўрсатилади. Бундай ҳолда кўпгина моделларни қандай 
мақсадларда ишлаб чиқилганлигига қараб учта синфга бўлиш мумкин:
1) истеъмолчилар хатти-ҳаракатларининг модели;
2) жавоб қайтариш модели;
3) сиёсатни ишлаб чиқиш модели. 
Моделларнинг ҳар бир синфини модель асосида ётган таклифлар, бошқа 
кичик синфчалар билан бўлган муносабатлари, ўзгарувчиларнинг оптимал 
қийматларини ҳисоблаш усулларига кўра кичик синфчаларга бўлиш мумкин. 
Қайд қилиш керакки, бирламчи маркетинг тадқиқотларида кўпинча 
корхонанинг маркетинг фаолияти оқибатларини ҳисобга олмайдиган 
истеъмолчилар хатти-ҳаракатларининг моделлари ишлатилади. 
Маркетинг 
ахборот 
тизимини 
шакллантириш
. 
Маркетинг 
тадқиқотларининг 
натижалари 
алмашиш 
ва 
таҳлил 
қилишнинг 
интеграциялашган ахборот жараёнига киритилган бўлса, муҳим аҳамиятга 
эга бўлади. Шу сабабли маркетинг ахборот тизимини шакллантириш 
зарурияти тадбиркорлик учун зарурий бўлган рентабеллик, шунингдек, 
мавжуд бирламчи ва иккиламчи маркетинг маълумотларининг кўп маротаба 
ва мақсадли ишлатилиши талабидан келиб чиқади. Асосланган 
бошқарувчилик қарорларини қабул қилиш учун корхонада маркетинг 
ахборот тизимини — маркетинг маълумотларини доимий йиғиш, саклаш ва 
ишлов бериш тизимини яратиш мақсадга мувофиқдир. У бошқарувчилик 
қарорларини ишлаб чиқиш учун зарур бўлган маълумотлар базасини 
шакллантиради. 
Айтиш керакки, иқтисодий адабиётларда маркетинг ахборот тизимини 
шакллантиришга ягона ёндашув вужудга келди. Бундай маркетинг тизими 
асосий маркетинг маълумотлари — маркетинг тадқиқотлари натижалари, 
ташқи ва ички маркетинг ахборотлари, шунингдек, маркетингнинг асосий 
йўналишлари бўйича фаолият ҳақидаги маълумотлар — реклама, сотишни 
рағбатлантириш, корхонанинг сотиш ва нарх сиёсати бўйича маълумотларни 
ўз ичига олади. 
Маркетинг ахборот тизмининг маълумотлари, одатда, конфиденциал 
ҳарактерга эга, чунки улар тижорат сиридир. Демак, тизим маълумотларини 

---

ва улар асосида қабул қилинадиган бошқариш қарорларини ҳимоялаш 
жараёни ишлаб чиқилиши керак.