Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

2.1.6. Оқу процесі және оның сипаттамасы.
Оқу – бұл тәлім-тәрбие мәселелерін шешуге бағытталған оқушылардың 
танымдық қызметінің системасы. Оқу процесі 
білімді меңгеру, іскерлік 
жә-не 
дағды 
процестерінен құралады.
Оқушының оқудағы таным қызметі 4 негізгі бөлімнен тұрады.
1. Оқу материалын 
қабылдау. 
Бұл оқушының 
нақты пайымдауынан 
басталады. Білімді меңгерудің бұл сатысында адамның естуі де, көpyi де, иіс-
кеп білуі де, сипап сезінуі де, дәмді татуы да қатысуы мүмкін. Нақты пайым-
даудың алғашқы түрі 
түйсіктер 
болып табылады. Түйсік процесінде 
елес 
пайда болады.
Әртүрлі сезім органдарымен әкелінетін жеке түйсіктер мидың үлкен ми 
сыңарлары қыртысында синтезделеді, одан алдыңғы деректермен байланы-сып 
қабылдауға 
айналады. Қабылдау сол кездің өзінде-ақ заттың бүтіндей 
бейнесін бередi.
2. Оқу материалын 
ұғыну (мәнін түсіну). 
Жаңа материалды игеруде ұғы-
ну шешуші роль атқарады. 
Ұғым 
арнаулы терминдермен немесе белгілермен 
орныққан құбылыс яки заттың мазмұны туралы түйінді ойды көрсетеді. Бұл 
процестің орындалуында ой қызметінің әртүрлі тәсілдері (анализ, синтез, 
салыстыру) қатыстырылады.
Ұғымдардың әсерлік күшін туғызатын басқа логикалық тәсілдердің бipi – 
ой қорытындысы 
болып саналады. Ой қорытындысы индукциялық және 
дедукциялық болып бөлінеді. 1. 
Индукциялық 
–
 
жекеден жалпыға, жеке 
бақылаудан жалпы теориялық қорытындылар мен тұжырымдарға. 2. 
Дедук-
циялық 
–
 
қорытындыдан фактке, жалпыдан жекеге.
Ой қорытындысы заттар мен құбылыстарды классификациялауда және 
олардың арасындағы заттық байланыстың ерекше себептерін анықтауда қол-
данылады.

---

55 
3. Таным процесінің кейінгі сатысы –