Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

Masalan:
ertaga, balki, yomg’ir yog’ar
misolida 
hodida taxmin tusida bayon qilingan, bundagi zamon va shaxs ham avvalgidan boshqacha. 
Demak, predikativlik modallik, zamon va shaxs-son kategoriyalari bilan bog‟liq, shularni o‟z 
ichiga oladi. 
Intonatsion tugallik (Die intonatorische Abgeschlossenheit).
So‟zlarning o‟zaro qo‟shilib, 
gap tuzilishini, gapning tamom bo‟lganligini ifoda etuvchi hamda gaplarning bir-biridan 
farqlovchi vositalardan biri 
intonatsion tugallikdir. 
O‟zbek tilida ham intonatsion tugallik mavjud. Intonatsiya gapni, nutqni fonetik jihatdan 
shakllantiradi, grammatik-fikriy tugallikni ko‟rsatadi. U so‟z birikmasining yoki ayrim so‟zning 
gap bo‟lganligini ko‟rsatadi. Bu tipdagi intonatsiya so‟z birikmasi bilan gapni farqlaydigan 
belgilardan biri hisoblanadi. 
Nisbiy tugallik (Die relative inhaltliche Abgeschlossenheit)
gapdagi fikrni nisbiy 
tugallikka ega bo‟lganligini ko‟rsatadi. Bir gap hajmida bayon etiladigan fikr umum fikrimizning 
bir qisminigina tashkil qiladi. 
Intonatsiyaning tugalligi yoki uning nisbiy tugalligi gapda bayon etilgan fikrning to‟la yoki 
qisman ifoda etilishiga bog‟liq. Ma‟lum so‟zlar bog‟lamasi bir holatda gap sifatida ifoda etilsa, 
ayni shu so‟zlar bog‟lamasi ikkinchi holatda gapning bir qismi bo‟lib keladi. 
Masalan: 
Wo 
warst du? –Im Institut
 
(gap);
 Im Institut … 
(gapning bir qismi) 
kabi. 
Gaplarning umumiy klassifikatsiyasi 
(Die allgemeine Klassifikation der Sätze) 
Gapning kuzatilgan maqsadga ko’ra turlari 
(Die Einteilung der Sätze nach dem Ziel der Aussage) 
Har bir gap so‟zlovchining kuzatgan maqsadini ko‟rsatib turadi. 
Masalan:
Bino