Ayupova M. Yu

fiziologik jarayoni singari tashkil qilinishi zarur. Shu sababli birinchi navbatda lab-
labli p, b, m, yumshoq til oldi t, d, n, sonor l tovushlarga e’tibor qaratiladi. 
Sirg’aluvchi, shovqinli, affrikat tovushlar o’rnini mos keluvchi biron tovush 
vaqtinchalik egallab turishi mumkin. Eng so’nggida «r» tovushi ustida ishlanadi. 
Bu bosqichda artikulyatsiyani tayyorlash maqsadida bir qator artikulyatsion 
mashqlarni o’tkazish tavsiya qilinadi. 
 
Grammatik so’z shakllarini taqqoslash 
Yuqorida ta’kidlaganimizdek faol lug’atda Etarli miqdorda predmet nomlari 
(otlar 100-150 dan ortiq) va harakat nomlari (fe’llar 40-50 dan ortiq) mavjud bo’lsa, 
turli xil shakllarini taqqoslashga kirishish mumkin. Logoped butun nutqiy 
materialni xar bir bolaning imkoniyatini hisobga olgan holda tanlaydi. Olib borilgan 
ish yakunida bolalar birlik va ko’plik qo’shimchalarini qo’llash orqali otlarni 
o’zgartirishni bilishlari lozim, shuningdek quyidagi fe’l shakllari zaxirasiga ega 
bo’lishlari lozim:
1.
 
2 shaxs birlikdagi buyruq mayli. 
2.
 
Ҳozirgi zamon xabar mayli (1-2-3 shaxs birlikda; 3-1 shaxs ko’plikda) 
3.
 
O‘tgan zamon, 3 shaxs birlik va ko’plikda (Bu bosqichda bajarilgan 
harakatlar zamon bo’yicha taqqoslanmaydi) 
Fe’llarni tanlashda asoslarni navbatma-navbat o’zgartirishni hisobga olish 
lozim. Bunday o’zgartirishlar turg‘un o’zlashtirilmasa, faqat o’zlashtirish uchun 
qulay shakllar olinadi. 
 
So’zning bo’g’in tarkibi va tovush talaffuzini shakllantirish