Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

Rektifikatsiyalash kolonnasi qurilmasining sxemasi. 
Haydash jarayoni bir marta, ko‘p marta yo‘li bilan amalga 
oshirilishi mumkin. Bir marta bug‘latishda isitish berilgan 
haroratgacha olib boriladi va bug‘ sistemadan chiqmasdan turib, 
suyuq faza bilan aralashgan xolda saqlanadi. Bu usulda (1.4-rasm) 
neft nasos (4) orqali issiqlik almashtirgich (1) ga, so‘ngra neft 
tindirgichlariga yuboriladi. U yerda suv va loydan tozalanib (2), 
pech (3) orqali rektifikatsion kolonna (5) ga yuboriladi.
Ko‘p marta bug‘latishda bir martalik bug‘latish jarayoni ko‘p 
marta qaytariladi va har gal hosil bo‘lgan bug‘ sistemadan 
chiqarib turiladi. Qurilmaning kamchiligi: neft tarkibida yengil 
fraksiya ko‘p bo‘lsa apparatlarda bug‘lanish natijasida bosim ortib 
ketishi mumkin, bu apparatlar konstruksiyasini og‘irlashtirib 
yuboradi. Qurilmaning afzalligi: pech va ikkinchi kolonnaga katta 
og‘irlik tushmaydi. 
20 
1.4-rasm.
Bir marta bug‘latishli neftni haydash qurilmasi:
1-issiqlik almashtirgich; 2- suv va loy ajratgich; 3-pech; 
4- nasos; 5-rektifikatsion colonna (minora). 
 
Minora tagida neftni bug‘lanmay qolgan qoldiq qismi mazut 
deyiladi. Mazutni vakuum ostida haydalganda moylar olinadi. 
Neftni 360
O
C dan ortiq qizdirib bo‘lmaydi, chunki bu haroratda 
uning tarkibidagi uglevodorodlar parchalana boshlaydi. Uglevo-
dorodlarning parchalanishini oldini olish va qaynash haroratini 
pasaytirish maqsadida vakuum ostida usulidan foydalaniladi. 
Mazutni moy olish uchun qayta ishlash - uni truba pechda vakuum 
ostida qizdirishdan iborat. Suyuqlik bug‘larining bosimi tashqi 
bosimga teng bo‘lganda qaynash boshlanadi. Sistemada bosim 
kamaytirilganda 
qizdirilayotgan 
mahsulot 
past 
haroratda 
qaynaydi; masalan, neftning moy frak-siyalari atmosfera bosimida 
500°C dan yuqori haroratda qaynaydi, bosim 700 mm simob 
ustunida esa harorat 100°C ga pasayadi. Qaynash haroratining 
pasayishi bosimga to‘g‘ri proporsional emas. Past vakuum 
qaynash haroratiga kam ta’sir qiladi. Yuqori vakuumda esa 
o‘zgarish katta bo‘ladi. Suv bug‘i bilan vakuumni birga qo‘llash 
yaxshi natija beradi va haydash jarayonini yumshoq sharoitda olib 

---

21 
borish imkonini beradi. Mazut bug‘lari vakuum kolonnasiga 
tushadi, bu yerda ular distillyatlarga ajratiladi. Bu distillyatlar turli 
xil moylar (transformator, sepatator, industrial, motor, kompressor 
moylar) olish uchun ishlatiladi. Neft qoldiqlari polugudron va 
gudronlarni qayta ishlanganda asosiy mahsulot sifatida trans-
mission moylar olinadi.