Laboratoriya ishi №2 sirka kislotasining eterifikatsiyasi ishdan maqsad

 
Tajriba utkazish uchun kerakli buyumlar, jixozlar va reaktivlar.
1.
Tagi yumaloq kol`ba, hajmi 0,5 l. 
2.
Elektr plitkasi. 
3.
Turbkali sovutkich. 
4.
Ajratish voronkasi. 
5.
Kontsentrlanagan sirka kislotasi. 
6.
Kontsentrlangan sul`fat kislotasi. 
7.
 
Butil spirti.
 
 
Ishni bajarish tartibi:
Butil - sirka efirini olish uchun shar shaklidagi yumaloq tubli 250ml hajmli 
kolba (1) ga ehtiyotlik bilan vodoprovod jumragi ostida sovutib turgan holda 22 ml 
butil spirti va 10 ml kontsentrlangan sirka kislotasi solib aralashtiriladi. Hosil 
bo`lgan aralashmaga 5 ml kontsentrlangan sul`fat kislotasi ehtiyotlik bilan 
aralashtiriladi. Aralashma sovugach unga teskari (qarama-qarshi) havo sovutkichi 
(2) o`lanadi va elektr plitkasi ustiga o`rnatilib, 1 soat davomida qaynatiladi. 
Qaynatilayotganda kondensatsiyaga uchrayotgan bug` qatlami sovutkichning 
taxminan o`rtasida bo`lishini nazorat qilib turish lozim. 
Sintez jarayoni tugagach kolbani suv ostida sovutiladi va suv bilan ikki 
qatlam - suv va efir qatlami hosil bo`lguncha suyultiriladi. Ajratuvchi voronka 
yordamida mahsulot - efir ajratib olinadi va 10% li soda eritmasi bilan, reaktsiyaga 
kirishmay qolgan H
2
SO
4
ni neytrallash uchun yuviladi. 
Sintez jarayoni tugagach kolbani suv ostida sovutiladi va suv bilan ikki 
qatlam - suv va efir qatlami hosil bo`lguncha suyultiriladi. Ajratuvchi voronka 
yordamida mahsulot - efir ajratib olinadi va 10% li soda eritmasi bilan, reaktsiyaga 
kirishmay qolgan H
2
SO
4
ni neytrallash uchun, yuviladi. 

---

3 
1 - rasm. Sirka kislotasidan efir olish qurilmasi. 
Yana efir qatlami ajratib olinadi va uni qoldiq suvlardan donador kal`tsiy 
xlor bilan qo`ritiladi.So`ngra efir fil`trlanib 123-125
0
S harorat atrofida haydaladi. 
Hosil bo`lgan toza efir kolba (4) yig`iladi. 
Tajriba natijasida mahsulotning chiqish miqdori aniqlanadi.
Tajribalar dastlabki komponentlarning turli miqdorlarida bajariladi: 
СН
3
СOOН 
С
4
Н
9
OН 
Н
2
SO
4
ml 
ml 
ml 
10 
20 
10 
22 
22 
10 
5 
5 
- 
Mahsulotning chiqishi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:
100

=
наз
a
G
G

G
naz
- efirning nazariy hosil bo`lish miqdori (stexiometrik tenglama bo`yicha 
hisoblab topiladi). Dastlabki mahsulot og`irligi uning hajmi va zichligidan keltirib 
chiqariladi, zichlik densimetr yordamida aniqlanadi. 
G
a
 
- amalda hosil bo`lgan efir miqdori.