Laboratoriya ishi №2 sirka kislotasining eterifikatsiyasi ishdan maqsad

Laboratoriya ishi №5
AZOTLI O`G`ITLAR IShLAB ChIQARISh VA O`G`IT TARKIBIDAGI 
AZOTNING MIQDORINI FORMAL`DEGID USULIDA ANIQLASh 
 
Ishdan maqsad: 
Azotli o`g`itlardagi azotning miqdorini formal`degid 
usulida hamda haydash yo`li bilan tahlil qilish usullarini o`rganish. Azotli 
o`g`itlardagi azotning miqdorini formal`degid usulida aniqlash. 

---

11 
Nazariy ma`lumotlar 
Azotli mineral o`g`itlariga karbamid va tarkibida azoti ammoniy, nitrat, 
nitrit, amid ko`rinishida bog`langan mineral tuzlar kiradi. Qattiq azotli o`g`itlarni 
tahlil qilish ularning namligini, kislotaligini (ammoniy sul`fatda) va azot miqdorini 
aniqlash kabilarni o`z ichiga oladi. Ammoniy tuzlaridagi bog`langan azotni 
formal`degid usulida aniqlash eng keng tarqalgan usuldir. Bu usul sul`fat, xlorid, 
nitrat tuzlarining ammoniy ko`rinishida bog`langan azotni hamda karbamiddagi 
azotni, umumiy azotni (ammoniy va nitrat ko`rinishidagi) aniqlashda, ya`ni nitrat 
azotni aktiv metallar ishtirokida ishqorli sharoitda ammiak ko`rinishigacha 
qaytarib aniqlashda keladi. Chunki hosil bo`lgan ammiakni reaktsiya 
aralashmasidan haydab chiqarib sul`fat kislotasining aniq titrlangan eritmasida 
yuttirib aniqlanadi. 
Mazkur ishdagi ammoniy ko`rinishdagi azotni formal`degid usulida tahlil 
qilish ammoniy selitrasidagi umumiy azotni, agarda uning tarkibida boshqa turdagi 
ammoniy tuzlari bo`lmasa, aniqlashga ham yaroqlidir. Formal`degid usulining 
mohiyati shundan iboratki, ya`ni suyultirilgan ammoniy tuzlari formal`degid bilan 
geksametilentetramin hosil qiladi va ekvivalent miqdorida shu tuzlarning 
kislotalari hosil bo`ladi. 
2(NH
4
)
2
SO
4
+6HCOH= C
6
H
12
N
4
+H
2
SO
4
+6H
2
O 
4NH
4
Cl+6HCOH= C
6
H
12
N
4
+4HCl+6H
2
O 
4NH
4
NO
3
+6HCOH= C
6
H
12
N
4
+4HNO
3
+6H
2
O 
Hosil bo`lgan kislota fenolftalein ishtirokida o`yuvchi natriy eritmasi bilan 
titrlanadi. Tahlil natijasi to`g`ri chiqishi uchun o`g`itlar eritmasi va formal`degid 
avvaldan neytrallanadi. Karbamidni tahlil qilishda dastlab uni sul`fat kislotasi 
yordamida kuydagi reaktsiya bo`yicha: 

---

12 
CO(NH
2
)
2
+H
2
SO
4
+H
2
O=(NH
4
)
2
SO
4
+CO
2
Hosil bo`lgan ammiakli azotni esa formal`degid usuli bilan aniqlanadi.