Maxsus pedogogika 2016. indd

maxsus psixologiya fanlari bilan bevosita bog‘liqdir. Psi xologiya, 

insonning psixik rivojlanish qonuniyatlarini filogenez va onto-

genezda o‘rganuvchi fan sifatida, insonning rivojlanishi, tarbi-

yalanishi  va  atrof-muhit  bilan  o‘zaro  munosabatlari  chog‘ida 

shakllanadigan psixik jarayonlar (idrok, sezgi, tafakkur, xotira, 

tasavvur, his-tuyg‘u, iroda va hokazo)ni o‘rganadi. Surdopeda-

gogika  ulardan  foydalanib,  eshitishda  nuqsoni  bo‘lgan  bolalar 

ta’limining mazmuni va metodlarini ishlab chiqadi.

---

50

51

Maktabgacha 

surdopedagogika 

fanida 

psixologlar 

L.S.Vigotskiy,  I.M.Solovev,  T.V.Rozanovalarning,  ilmiy 

nazariyalariga  ko‘ra  psixik  va  jismoniy  rivojlanishidagi  kam-

chilik bolaning jismoniy va psixik rivojlanishining buzilishiga 

olib kelsa, bunday bola anomal deb hisoblanadi. Eshitish ning 

pasayishi  bolaning  nutqiy  rivojlanishiga  salbiy  ta’sir  etadi: 

nutqning muloqot qilish, idrok etish, fikrlash, bilish faoliyatini 

rivojlantirish vositasi sifatida rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. 

Ta’lim  muassasasida  pedagogik  jarayonni  to‘g‘ri  tashkil-

lashtirish,  eshitishning  pasayishi  bilan  bog‘liq  umumiy  va 

xususiy jihatlarni tushunish uchun maktabgacha yoshdagi bo-

lalarning psixik rivojlanish xususiyatlarini bilmoq zarur.

Eshitishda  nuqsoni  bo‘lgan  bolalarni  differensial  tarzda 

o‘qitish  muammolarini  hal  etishda,  ta’lim-tarbiya  jarayonini 

takomillashtirishda  ularning  psixologik  xususiyatlarini  bilish 

muhim ahamiyat kasb etadi. Eshitish qobiliyati pasaygan bo-

lalar shaxsiyatining o‘ziga xosligini hisobga olgan holda ilk va 

maktabgacha yoshdagi bolalarning yoshi, psixik xususiyatlari, 

nutqiy rivojlanishiga mos psixologik-pedagogik o‘rganish me-

todlarini tanlash, ularning rivojlanish salohiyatlarini aniqlash, 

korreksion-tarbiyaviy  ishlarni  samarali  tashkil  etish  mumkin 

bo‘ladi.

Maktabgacha  surdopedagogika  fani  lingvistik (tilga  doir)