Microsoft Word Алламбергенов А. doc

                       Elektr tokining odam organizmiga ta’siri  

Elektr  tokidan  inson  organizmi  termik  (ya’ni  issiqlik),  elektrolitlik  va 

biologik ta’sir sifatida o’rin oladi. 

Elektr  togining  termik  ta’siri  –  ayrim  organlarining  kuyishi,  qon  tomirlari, 

nerv  va  kletkalarning  qizishi  sifatida  ko’rinadi.  Elektrolitik  ta’sir  bo’lsa,  qon  yoki 

hujayralar  tarkibidagi  tuzlarning  bo’linishi  natijasida  qonning  fizikaviy,  kimyoviy 

xusiyatlarining  o’zgarishiga  olib  keledigan  harakat  hisoblanadi.  Bunda  elektr  toki 

markaziy  nerv  sistemasi  va  yurak  qon  tomir  sistemasini  kesip  o’tmastan,  tanasi  

ayrim bir bo’limlariga  ta’sir etadi.  

---

 

57 

      Elektr tokining biologik ta’siri – bu tirik organizm uchun xos bo’lgan xususiyat  

hisoblanadi. Bu ta’sir natiyjasida muskullarning keskin qisqarishi natiyjasida, inson 

organizmidagi  tiri  kletkalar  to’lqinlanadi,  bunda  asosan,  organizmdagi  biolektrik 

protsesslar buziladi. Tashqi muhitdan yuqori kuchlanishdagi elektr toki, ya’ni inson 

organizmida  asosan,  biotoklar  rejimi  buziladi  va  natiyjada,  inson  organizmini  tok 

urish,  ya’ni  boshqaruvsiz  qolgan  organizmda  hayot  harakatining  ayrim  bir 

funktsiyalari  bajarilmay  qoladi:  nafas  olishning  pasayishi,  qon  aylanish  dizimining 

ishlamay qolishi va hk. 

       Elektr tokidan jarohatlanish sabablari va asosiy himoyalash uskunalari     

Elektr  tokidaan  jarohatlanishning  oldini  olishga  qaratilgan  asosiy  sabablar 

quyidagilar: 

1. Kuchlanish ostida bo’lgan o’tkizgichlarni qo’l etmaydigan etib quyish 

2.  Elektr  qurilmalari,  asbob-uskunarining  ustki  metall  korpuslari  va  qopqoqlarida 

elektr  o’tkizgichlarining  himoyalash  bo’limlarini  zararlanishi  natijasida  elektr 

kuchining paydo bo’lishi.  

3.  Elektr  togini  o’chirib,  remont  ishlarini  o’rinlayotgan  vaqtda  birdan  elektr  tokini 

ulab yuborish. 

4.  Er  betiga  uzilib  tushgan  elektr  o’tkizgichi  er  beti  boylab  elektr  tokini 

tarqatayotgan  –  tok  potentsiallari  ayirmasi  paydo  bo’lgan  zonaga  bilmay  qirib 

qolish natijasida kuchlanish  ta’siriga tushib qolish.