Тупроқ физикаси

NaCl эритмасини тайѐрлаш тартиби. 
NaCl тузидан 1г тортиб олинади 
ва 1 л дистилланган сувда эритилади. Ўлчаш ҳажмининг аниқлигига сувнинг 
мениск кучларининг таъсирини ҳисобга олган ҳолда сувни ўлчаш ўлчов 
мензуркаларида амалга оширилади. Эритма ҳарорати 25
0
С етгунга қадар 
маълум вақт ушлаб турилади ва эритма ҳарорати текширилган градусниклар 
билан назорат қилиб турилади (яхши икки ѐки учта градусникдан фойдаланган 
мақсадга мувофиқдир). Бундай ҳолатда ҳисоблашда хато йўл қўйиш ѐки 
ўлчашдаги хатоликлар кузатилмайди (69-расм). 
Таҳлил қилинаѐтган суспензия (Х) нинг солиштирма электр ўтказувчанлиги 
dS/m (мСм/см) қуйидаги формула ѐрдамида ҳисобланади: 
бу ерда, 
а – сўримнинг ўлчанган электр ўтказувчанлиги, мСм; 
С – кондуктометр датчигининг константаси, см-1; 
k – маълум ҳароратда ўлчанган қийматни 25
0
С ҳароратдаги электр 
ўтказувчанликка ўтказиш учун жадвал асосида топилган тузатиш 
коэффициенти; 
3,5 – ФАО бўйича тупроқ шўрланишини баҳолаш учун суспензиянинг 
электр ўтказувчанлигидан тўйинган тупроқ эритмаси электр ўтказувчанлигига 
ўтказишнинг эмпирик (тажриба) коэффициенти. 
Мисол: 
1:1 нисбатда тайѐрланган тупроқ-сув суспензиясининг ўлчанган элекир 
ўтказувчанлиги суспензиянинг ҳарорати 20
0
С бўлганда 1,52 dS/m ни ташкил 
этди.
ЕС
1:1
ҳисоблашда ўлчанган кўрсаткични 48 жадвалдан фойдаланиб стандарт 
25
0
С ҳароратга айлантириш учун ҳарорат тузатиш коэффициенти топилади. 
20
0
С ҳароратдаги тузатиш коэффициенти 1,118 га тенг. 
25
0
С 
ҳароратдаги 
ЕС 
қийматини 
топиш 
учун 
Сўнгра классификация бўйича 

---

253 
тупроқларни 
шўрланиш 
даражасига 
кўра 
баҳолаш 
учун 
Демак, ФАО классификацияси бўйича 
49-жадвал маълумотига кўра, ўрганилган тупроқлар таҳлил натижасига кўра 
ўртача шўрланган (4-8 dS/m оралиғида) тупроқлар қаторига киради.