№3-Ámeliy jumis. Tema: Tábiyǵiy apat nátiyjesinde keltiriletuǵin ziyanlar dárejesin aniqlaw

Qurǵaqshiliq apatshiliǵida 
Ózbekstanǵa tán bolıp, ilgeri buǵan derlik itibar 
berilmegen. Lekin keyingi jıllarda ekologiyanıń hádden tıs , suw resurslarınan
nadurıs paydalanıw hám basqa sebepler áqibetinde biziń regionda da bunday 
apatlar házirgi waqıtta gúzetilip atır. 
Qurǵaqlıqta adamlardın’ ólimi, tereklerdiń, egisliklerdiń qurıwı, kúshli 
órtlerdiń shıǵıwı hám hár qıylı keselliklerdiń tarqalıwina múmkinshilik jaratıladı. 
Soni aytiw kerek, Ózbekstanda qurǵaqlıq mashqalası Aral teńizi menen 
baylanıslı. 
Respublikamız Prizidenti Islam Karimov «Ózbekstan XX ásir bosaǵasında: 
qawipsizlikke abay, turaqlılıq shártleri hám rawajlanıw kepillikleri» kitabında 

---

aytıp ótkeni sıyaqlı : «Jaqın -jaqınlarǵa shekem shól -sahralardan tartıp alınǵan 
hám suwǵarilǵan jańa jerler haqqında dábdebe menen sóylener edi. Áyne 
waqitta áne sol suw Araldan tartıp alınǵanlıǵı, «jansizlandirilip qoyılǵanligi» 
qıyalǵa kelmesede, keleshekte Aral boyi ekologiyalıq apatshiliq aymaǵına 
aylandı. Aral teńizi suwı jıldan jılǵa azayıp, qurib barıp atır. Bunıń 
áqibetinde teńizge jaqın bolǵan orınlarda terekler, egislikler qurib, hár qıylı 
kesellikler kóbeyip barıp atır. Maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda , 
Amudarya suwınıń bari-joǵi 10 procent muǵdarı Aral teńizine quyilmoqda. Biraq 
házirgi jaǵdayda teńizge quyilip atirǵan suw kóleminen kóre atmosferaǵa
puwlanip atirǵan suw muǵdarı bir neshe ese kóp bolıp tabıladı. Usınıń
nátiyjesinde, Aral teńizi suwınıń bálentligi bir qansha tómenge túsip ketken.
Endi Araldi aldinǵi jaǵdayına qaytarıw ushın oǵan shama menen 50 km
3
suw 
quyılıw kerek, bul degen sóz pútkil basil Sirdarya suwın tolıq quyılıw menen 
barabar bolıp tabıladı. 
Qar kóshiwi sebepleri hám aqıbetleri. 
Tawlardiń eteklerinde qar massasiniń tómenge qaray awdarilip yaki sirǵanap 
túsiwine