E. Egamberdiev

 
Hisob-kitoblar maxsulot qabul qilib olingandan so’ng 3-5 kundan 
kechiktirmay amalga oshirilishi kerak. 
Kontraktatsiya shartnomasini tizish muddatini asossiz o’tkazib yuborganliklari 
uchun tomonlar xar bir o’tkazib yuborilgan kun uchun eng kam oylik ishg xaqini 

---

83
10% miqdorida, ammo eng kam oylik ish haqining 3 baravaridan ortiq bo’lmagan 
miqdorda jarima to’laydilar. 
Neustoyka (jarima, penya) to’langanligidan qat’iy nazar, shartnoma 
majburiyatlarini buzgan taraf ikkinchi tarafga shu zarar oqibatida o’zi etkazgan zarar 
qismini ham qoplaydi. 
 
Shartnoma tuzish amaliyotida xo’jalik sudlari qo’yidagi kamchiliklarni 
yuzaga chiqarganlar: 
1)
yuqoridan ko’rsatma kutib ishlash xollari; 
2)
ma’suliyatni to’la xis etmaslik; 
3)
imzo chekish va muxr bosishda e’tiborsizlik, namunaviy shartnoma 
shakllarini shundayligicha, xo’jaliklarning xususiyatlarini hisobga olmay 
qabul qilish; 
4)
ba’zi bir xo’jaliklarda shartnomaning tegishli bandlari to’ldirilmay qoladi; 
5)
shartnomada mahsulot bahosini belgilashda ba’zi mutassaddi rahbarlar
xo’jaliklari tomonidan maxsulot ishlab chiqarish harajatlarini aniq va to’g’ri 
hisob-kitob qilmaslik; 
6)
tomonlarning, ayniqsa iste’molchining mulkiy javobgarligini belgilovchi 
normalarni (talablarni) shartnomaga kirmay qolishi, va shartnoma shartlari 
buzilgan hollarda ularni qo’llanmasligi hollari; 
7)
etishtirilgan mahsulot uchun hisob-kitob ishlarini o’z vaqtida emas, balki 
kechiktirib mavsum ohirida, tomonlar o’rtasida solishtirish dalolatnomasi 
tuzilgach amalga oshirish; 
8)
shartnomada mahsulotni sotish bahosini to’g’ri ko’rsatmaslik; 
9)
avans pulini to’lash, maxsulotni etkazib berish va xaq to’lash muddatlari 
belgilanmay qoladi; 
10) 
shartnomada majburiyatni bajarmaganlik uchun tomonlar o’rtasidagi 
moddiy javobgarlik choralari nomutanosib ravishda taqsimlanadi. Shuni 
ham aytish kerakki, faqat moddiy javobgarlik bilan cheklanib qolingan 
holos. Masalan, go’sht tayyorlab chiqaruvchi xisssadorlik jamiyati 

---

84
mahsulotni o’z vaqtida topshirmasa 25% jarima to’lashi, tayyorlovchi 
tomon esa atigi 5% jarima to’lashi belgilangan; 
11) 
shartnoma tuzishda ayrim xo’jalik rahbarlari, shartnomani o’zlari emas, 
balki boshqa shaxslarga imzolatib, korxona muxri bilan tasdiqlaydilar; 
12) 
ayrim tuman xo’jaliklarida kontraktatsiya shartnomasini tuzishga yuzaki 
qaraladi, bu muhim qonuniy hujjat nomigagina tuziladi (bir kunda); 
13) 
kontraktatsiya shartnoma majburiyatlari bajarilmagan hollarda javobgar 
shaxslarga nisbatan da’vo arizalari bilan xo’jalik sudiga murojat 
qilmaydigan hollar ko’p. Bu esa shartnomaga imzo chekuvchi xo’jalik
rahbarlarining o’z huquqlarini yaxshi bilmasliklarini ko’rsatadi. 
14) 
Ishlab chiqaruvchilar bilan iste’molchiloar o’rtasida shartnomalarni 
tuzishda ko’plab xo’jalik rahbarlari. Bozor qonunlarini, shartnomalarni 
tuzish va majburiyatlarini bajarishga tegishli bo’lgan qonun va me’yoriy 
hujjatlarni yaxshi bilmaganliklari.