Shoyusupova nargiza turgunovna xolmurodov salimbek eshbekovich mehnat sotsiologiya

Kempbell R. Makkonell 
va 
Stenli L. Bryular
ni alohida ko‘rsatib
o‘tamiz. Ular bu darslikda ham klassik va neokonservativ (asosan, 
monetaristik) nazariyani hamda Keyns nazariyasini batafsil va aniq bayon 
qilib berganlar. Shu bilan birga bu bayon qilish ko‘pincha u yoki bu 
masalaga oid turli nazariyalarni qiyoslagan holda beriladi. «Ekonomiks» 
kitobining mualliflari yozishicha, «iqtisodchilarning ko‘pchiligi ham 
keynschilikka, ham monetarizmga xos bo‘lgan ishonarlilikni e’tirof 
qilishga tayyordir. Har ikki nazariya foydali sxemalardan iborat bo‘lib, 
makroiqtisodiyotni tahlil qilish imkonini beradi»
7
. Ularning fikricha, 
keynschilar va monetaristlarning bahslari barcha yo‘nalishlardagi 
iqtisodchilarni makroiqtisodiy nazariyaning ayrim eng fundamental 
jihatlarini qayta tahlil qilishga majbur etdi va muhim murosamadoraga 
kelindi. Olimlar va amaliyotchilar xazina hamda kreditpul siyosatini 
muvofiqlashtirish zarurligini anglab etdilar. Bundan tashqari, barcha y
o‘nalishlardagi iqtisodchilar endilikda jami talabni ham, jami taklifni ham 
tahlil qilishga e’tibor bermoqdalar.
6.3. Ish bilan bandlikning hozirgi zamon nazariyalaridan 
foydalanish 
Turli mamlakatlarda va turli vaqtlarda iqtisodiy siyosatni, shu 
jumladan, ish bilan bandlik siyosatini ishlab chiqishda har xil 
nazariyalardan foydalanilgan. Biroq 30-yillarda ro‘y bergan eng kuchli 
jahon inqirozi davridan boshlab keynschilar nazariyasi ustun nazariya b
o‘lib qoldi, deb aytish mumkin.
Ish bilan bandlikning yangi mikroiqtisodiy nazariyasi 
mehnat 
bozorini ichki tomondan bir xil bo‘lmagan va nihoyat darajada dinamik 
tarzda o‘zgaruvchan, harakatchan tizim deb hisoblaydigan yangi 
nazariyani aks ettiradi. Dinamik yondashishni ishlab chiqish, avvalo, Ch. 
Xolt, Ch. Perri, M. Feldsteynlarning tadqiqotlari bilan bog‘liq. Bu 
mualliflar ishsizlikdan, odatda, oila boquvchisi hisoblanmagan xotin-qizlar 
7
Ìàêêîíåëë Ê.Ð., Áðþ Ñ.Ë. 
Ýêîíîìèêñ. Ïðèíöèï, ïðîáëåì è ïîëèòèêà. Ò.1. Ì.: Ðåñïóáëèêà. 1992, 
334-á
. 

---

75 
va yoshlar ko‘proq jabrlanishini ko‘rsatib berdilar. Ilmiy iste’molga yangi 
ko‘rsatkich – tugallangan ishsizlikning o‘rtacha muddati, ya’ni 
ishsizlikning boshlanishidan oxirgacha bo‘lgan muddati – kiritilgan edi. 
Odatda, bu muddat ko‘pi bilan bir-bir yarim oyni tashkil etishi aniqlandi.
Dinamik yondashish tarafdorlari tahlil qilish uchun ishsizlik turlarini 
mehnat bozoridagi ishchi kuchi oqimlari nuqtai nazaridan tasniflashni q
o‘lladilar. Bu mualliflar ishsizlikni umuman emas, balki ishchi kuchining 
har bir alohida toifasiga nisbatan tushuntirish, mehnat bozoridagi har bir 
oqimga tegishli bo‘lgan o‘ziga xos sabablarni va ish bilan band emaslik 
manbalarini qidirib topish lozim deb, hisoblar edilar. Ishsizlik 
muammosini ular ishchi o‘rinlari surunkali ravishda etishmasligiga emas, 
balki ko‘plab odamlarning olingan ish o‘rnida uzoq saqlanib qola 
olmasliklarida deb bilgan edilar. Bu iqtisodchilar soliqlarni kamaytirish, 
ishsizlik yuzasidan beriladigan nafaqalar miqdorini qisqartirish, qonunda 
belgilangan eng kam ish haqi darajasini bekor qilish yoki pasaytirish, 
mehnat bozoridagi axborot tizimini takomillashtirishni jamiyatning 
iqtisodiyotga ta’sir etishi chora-tadbirlari sifatida taklif etdilar.
Muvozanat modellari, tozalanmaydigan bozorlar paradigmasi