S. Eshtemirov elektron jadvallar ( 0 ‘quv qo‘llanma)

Ill BOB. EXCELNING BUYRUQLAR PANELI
3.1. Excelning buyruqlar paneli haqida
Microsoft Office dasturlari guruhiga kiruvchi barcha dasturlarda boMgani singari 
Excel elektron jadvali ham o'zining alohida buyruqlar paneliga ega. Ammo Microsoft 
Office korporatsiyasi xodimlari o'zlari tomonidan yaratilgan barcha dasturlar bilan ishlash 
jarayoni yengil kechishi uchun hamma dasturlaming buyruqlar panelini deyarli bir xil qilib 
yaratgan.
Dastlabki operatsion sistemalar bilan ishlash jarayonida buyruqlar kompyuter 
klaviaturasidan terish yo'li bilan berilgan yoki klaviaturaning maMum tugmachalariga 
biriktirilgan bo'lgan. Microsoft Office dasturlari bilan ishlashni yengillashtirish maqsadida 
klaviatura tugmachalari kombinatsiyasidan foydalanish imkoniyatlarini saqlab qolgan 
holda, ushbu dasturlar buyruqlar paneli bilan ham ta’minlandi.
Excelning buyruqlar paneli uning sarlavha satridan hujjat darchasigacha bo'lgan 
qismidan iborat.
Buyruqlar panelida Excelning gorizontal menyusi va uskunalari guruhi joylashgan 
(3.1.1- rasm). Bunda Файл, Правка, Вид, ... lar majmuasi Excelning gorizontal 
menyusidir. Ular to'g'risida keyingi mavzularda batafsil fikr yuritamiz. Hozircha, faqat 
uskunalar paneli bilan tanishamiz.
3.^1- rasm.
Excelning faqat 3.1.1- rasmda keltirilgan elementlarigina uning buyruqlar panelini 
tashkil qiladi deyish ham to'liq to'g'ri bo'lavermaydi. Chunki Excelning har qanday 
uskunalari guruhini Excel darchasining ixtiyoriy joyiga o'rnatish mumkin. Demak, 
boshqa uskunalar guruhini ham darchaga o'rnatish yo'li bilan buyruqlar paneli hajmini 
kengaytirish mumkin. Ammo ish jarayonida foydalanilmaydigan ortiqcha, uskunalami 
darchaga o'rnatish maqsadga muvofiq emas. Negaki, o'matilayotgan uskunalar darchaning 
biror elementini to'sib qoladi yoki hujjat darchasi hajmining kichrayishiga olib keladi.
3.2. Excelning uskunalari haqida
Uskunalar guruhidagi har bir uskuna tugmachasi joriy hujjatni qayta ishlash bilan bog'liq 
biror amalni bajarishga mo'ljallangan bo'lib, ular bajaradigan amal mazmuniga qarab 
guruhlangan. Masalan, Форматирование nomli uskunalar guruhida hujjatni formatlash 
bilan bog'liq amallarni bajarishga mo'ljallangan uskunalar tugmachalari jamlangan. Bun-
52

---

dan tashqari, har bir uskuna tugmachasi yorlig'i u bajaradigan amal mazmunidan kelib 
chiqib tanlangan. Masalan, hujjatning belgilangan qismini qirqib olishga mo'ljallangan 
uskunaga qaychi rasmi aks etgan yorliq tanlangan bo'lsa, ma’lumotlami xotiraga 
saqlash uskunasiga disket rasmi aks etgan yorliq tanlangan va hokazo. Siz hujjatni qayta 
ishlayotganda