Qiziqarli kimyo

Asbob va reaktivlar. 
500 ml hajmli kimyoviy sta- 
kan(l dona). Kaliy yodid KJ eritmasi. Mis kupo- 
rosi CnSo4 5H ,0
500 ml hajmli kimyoviy stakanga rangsiz eritma olib, unga kamroq 
ko‘k kristallardan tashlab aralashtinlsa, ko‘p o‘tmasdan stakandajigar 
rang eritma hosil bo‘ladi (7-rasm). Bu tajribaning siri mmadan iborat?
7 -rasm. Jigar rang entmaning olmishi
Stakandagi rangsiz entma kaliy yodid KJ eritmasi, ko‘k kristallar esa mis kuporo- 
si kristallari edi. Har ikkala m oddao'zaro ta'sirlashsa, almashinishreaksiyasi sodir 
b o iib , Cu J, hosil boiadi:
2KJ + Cu SO = Cu J + K, SO,
4 
2 
2 
4
Mis (Il)-vodid, beqaror modda bo lib tezlik bilan parchalanadi vam is (I)-yo- 
did tuzi hamda erkinyod moddasi hosil boiadi:
2 C
u
J2— 2C
u
J + J 2 
Erkinyod kaliy yodid eritmasida enb, jigar rang eritma hosil qiladi:
12

---

1.2.9. R A N G SIZ M OD D AD AN КО К R A N G L I ER ITM A
Asbob va reaktivlar. 1
00ml hajmli kimyoviy sta­
kan (1 dona). Shisha tayoqcha (1 dona). Labora- 
toriya termometn 
(1 
dona). Suvsizmis 
(П)- 
sulfat 
CuS04 tuzining kukuni.
Bu tajribani bajansh uchun kimyoviy stakan olib, uning yarmigacha 
suv quyiladi va harorati termometr yordamida o‘ lchanadi. Keyin stakan­
ga ozroq tuz solib shisha tayoqcha bilan aralashtiriladi. Tuz erib ko‘k 
tusli eritma hosil bo'ladi (8-rasm). Entmaga termometr solib ko‘rilsa, 
entmaning lsiganligini kuzatish mumkin.
Nega tuz ovqatga solinsa, ovqat rangi ko‘k tusga bo‘yalmaydi?
Tuz kukuni osh tuzi bo‘lmasdan, u suvsiz mis (Il)-sulfatdan iborat edi Bu tuz 
suvda eritilganda, qisman gidratlamsh reaksiyasi amalga oshib, ko‘k rangli mis kupo- 
rosi hosil boTadi:
Cu So4 + 5 H /3 ------ Cu S 0 4 5H20 + Q
Reaksiyanatij asida issiqlik ajralib chiqadi.
1.2.10. SA R G 4SH M O D D A D A N YASHIL ER ITM A