Ijtimoiy reablitatsiya

1.5. J is m o n iy zo 'r a vo n lik
Jismoniy zo'ravonlik bolaga munosabatning bu turi qasddan uni psixik va 
jism oniy noqulay holatga qo'yilishi va unga qasddan tana jarohatlarini yetkazilishi 
yoki yetkazilish ehtimoli mavjud xolatlarning barchasi.
Bola jism oniy jarohat qurboni bo'lganini quyidagi belgilardan aniqlash 
mumkin:
• 
Tushuntirib bo'lmas tarzda paydo bo'lgan qon talashib qolishi;
• 
Chandiqlar, boylanganlik izlari, tirnoq izlari, qo'l bosimi izlari;
• 
Predmet bilan urilgan izlar (kamar, kaltak, arqon);
• 
Terini tishlaganlik izi;
• 
Boshning bir qancha qismida sochni yo'qligi;
• 
Tushuntirib bo'lmas kuyish izlari (sigaret uchidan tushgan yoki 
qandaydir shaklga ega kuyish);
• 
Qaynoq predmetlar bilan kuydirish (zajigalka, dazmol va boshqalar);
• 
Tushuntirib bo'lmas suyak chiqishi, sinishi, jarohatlar;
• 
Ichki organlarni zaralanishi (qorin yoki biqinga urish natijasida jigar 
ezilishi, buyrak, siydik pufagini lat yeyishi);
• 
Bolaga alkogol yoki dorini majburan ichirishdan keyingi odatiy 
bo'lm agan holati;
• 
Zo'ravonlik belgilari bilan o'lgan bola (o'ldirish);
• 
Agar bolaning tanasida har xil vaqtga tegishli izlar m avjud bo'lsa 
takrorlanuvchi jism oniy zo'ravonlik haqida xukm chiqazish mumkin 
(chandiqlar, dog'lar, yangi yaralar, qon talashlar va h.).
51

---

B olaga jism oniy zo'ravonlik o'tkazilayotganligini uning hulq-atvoridagi o'ziga 
xos xususiyatlar ham ko'rsatadi:
• 
B olaga ota-onalam ing yaqinlashuvidan qo'rquv;
•
Passivlik, odam ovilik yoki kuchli agressiya;
•
Jism oniy kontaktdan qochish;
• 
Qotib qolgan, qo'rqitilgan ko'z qarashi (emizilayotgan bolalarda ham
kuzatiladi);
• 
X ulq-atvordagi tushintirib bo'lmas o'zgarishlar (aw allari quvnoq bo'lgan
bola endi doim o g'amgin, o'ychan, odamovi bo'lib qolgan);
• 
O 'ziga zarar yetkazish xodisalari, o'z-o'zini yo'q qiluvchi xulq-atvor
(chakish, alkogol, narkotik moddalarini iste'm ol qilish);
• 
uydan qochish;
• 
ob-havo sharoitlariga mos kiyinmaslik (masalan, yozda tanadagi
jarohatlam i berkitish uchun tomoq ko'rinmaydigan, yengi uzun, qalin 
bo'lgan kiyim lam i kiyish);
• 
bolaning maktabdagi omadsizliklari ("2" baho, dars qoldirish, yom on
xulq-atvor) haqida ota-onasiga ma'lum qilmasliklarini so'rab yolvorishi; 
Bolaga nisbatan jism oniy zo'ravonlik sodir etilganligining oila bilan bog'liq 
omillari:
• 
ushbu oilada bolalami yoki aynan shu bolani oldin ham jism oniy 
jazolashgan;
• 
ota-ona bolaga nafratlanib, ayamay munosabatda bo'ladi;
• 
ota-ona bolani tartibga solishda qattiq qo'llik metodlaridan foydalanadi 
(m usht bilan urish yoki oyoq bilan tepish, predmetlar bilan kaltaklash);
• 
bola jism oniy jarohat olganda vrachga murojaat qilmaslik;
• 
ota-onaning bolani jismoniy jazolash bilan qo'rqituvi ("San bugun 
mandan kaltak yeysan...") yoki oldingi zo'ravonlik harakatlarini eslatish 
("Oldingi safardak kaltak yeysan");
• 
Sodir 
bo'lgan 
voqeani 
ota-onalar 
tushuntirishlariga 
boladagi 
jarohatlam ing xarakteri to'g'ri kelmasligi, qarama-qarshi ekanligi.