Тошкент кимё – технология институти

4. Plastmassalarni yonuvchanligini aniqlash 
Ko‘pincha amalda plastmassalarni yong'inga bo‘lgan chidamliligini aniqlashga to‘g'ri keladi, 
buni ko‘p qo‘llaniladigan usullardan biri "olovli truba" yordamida amalga oshiriladi. 
Bu usul bilan plastmassa namunasi qisqa vaqt ichida ochiq alanga ustida yoqiladi, uning 
mustaqil yonish va tutab yonish vaqti aniqlanadi hamda uning yo‘qotgan massasi hisoblanadi.
5. Plastmassalarning dielektrik hossalari
Plastmassalarning dielektrik hossalari solishtirma elektr qarshilik, solishtirma hajmiy elektr qarshilik, edektrik mustahkamlik (teshib o‘tuvchi 
kuchlanish), dielektrik yo‘qotishning tangens burchagi va dielektrik singdiruvchanlik kabi ko‘rsatkichlar bilan xarakterlanadi.
5.1. Elektr mustahkamlikni tekshirish 
Bu ko‘rsatkich namuna qalinligining har bir millimetriga mos kelgan teshib o‘tuvchi 
kuchlanish bilan ifodalanadi va quyidagi formula yordamida topiladi: 
U
m
ye
m
= 

; kg/mm 
h
bu yerda:
U
m
- teshib o‘tuvchi kuchlanish, kV; 
h - namuna qalinligi, mm; 
5.2. Dielektrik yo‘qotishning tangens burchagi va
dielektrik singdiruvchanligini aniqlash 
Dielektrik qizishi natijasida yo‘qolgan elektr energiya elektr yo‘qotishning tangens burchagi 
orqali aniqlanadi. Bu tangens burchagi o‘ziga berilgan elektr energiyasini sochish qobiliyatini 
xarakterlaydi. Polimer materiallarda dielektrik yo‘qotishning tangens burchagi qanchalik kichik 
bo‘lsa, uning dielektrik hossasi shunchalik yaxshi bo‘ladi va aksincha.

---

46 
Dielektrik singdiruvchanlik "E" yoki izolyasion materialning dielektrik doimiysi deb, berilgan 
izolyatrli kondensator sig'imining havo izolyatorlik kondensator sig'imi nisbatiga aytiladi.
5.3. Solishtirma sirt va solishtirma hajmiy elektr qarshiligini aniqlash 
Elektr maydonidagi materialning 1 sm
2
yuzidan o‘tayotgan tokka qarshilik solishtirma sirt 
elektr qarshilik (r
s
) deb ataladi va u [Om] bilan o‘lchanadi.
Solishtirma hajmiy elektr qarshilik deb (r
u
) elektr maydoniga joylashtirilgan materialning 1 
sm
3
hajmdagi o‘tayotgan toki ko‘rsatadigan qarshilikka aytiladi va u [Om
⋅
sm] bilan o‘lchanadi.