Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

---

Xarajatlarning qaysi tuzilmasini tanlash savoliga javob topish uchun, xarajatlarning turlicha tuzilmasiga
ega bo’lgan ikkita korxonani ko’rib chiqaylik. (25.5-jadval)
25.5-jadval
Korxona xarajatlari.
X – korxona
Y - korxona
Tushum
100,000
100%
100,000
100%
minus o’zgaruvchan
xarajatlar
60,000
60%
30,000
30%
Kiritilgan daromad
40,000
40%
70,000
70%
minus doimiy
xarajatlar
30,000
60,000
Sof foyda (zarar)
10,000
10,000
Faraz qilaylik, kelajakda bozordagi vaziyatning yaxshilanishi va natijada sotuvlar hajmining 10%ga
oshishi kutilmoqda. Bunda foyda to’g`risidagi hisobotlar quyidagi ko’rinishni oladi: (25.6-jadval)
25.6-jadval
Foyda hisobotlari
X – korxona
Y - korxona
Tushum
110,000
100%
110,000
100%
minus o’zgaruvchan
xarajatlar
66,000
60%
33,000
30%
Kiritilgan daromad
44,000
40%
77,000
70%
minus doimiy
xarajatlar
30,000
60,000
Sof foyda (zarar)
14,000
17,000
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki Y- korxona yaxshiroq ahvolda, chunki uning foydasi 7,000 ming
so’mga ko’paygan, X-korxonaning foydasi esa 4,000 ming so’mga.
Endi esa bozordagi ahvol yomonlashishi va sotuvlar hajmining 10%ga pasayishi kutiladigan bo’lsin.
(25.7-jadval)
25.7-jadval
Operatsion richagning foyda ko’rsatkichlariga bo’lgan ta'sirini
namoyish etuvchi misol 10%ga pasaygandagi ma'lumotlari
X – korxona
Y - korxona
Tushum
90,000
100%
90,000
100%
minus o’zgaruvchan
xarajatlar
54,000
60%
27,000
30%
Kiritilgan daromad
36,000
40%
63,000
70%
minus doimiy
xarajatlar
30,000
60,000
Sof foyda (zarar)
6,000
3,000
Bunda esa X-korxona yaxshiroq vaziyatda deb ta'kidlashimiz mumkin, chunki uning foydasi 4,000 ming
so’mga kamaygan bo’lsa, Y-korxonaning foydasi 7,000 ming so’mga kamaygan.
Umumiy xulosa quyidagicha:
- operatsion tavakkalchigi katta bo’lgan korxona, bozor kon'yunkturasi yomonlashganda ko’proq
tavakkalchilikga yo’l qo’yadi, bozor kon'yunkturasi yaxshilanganda esa u muayyan ustunliklarga ega
bo’ladi;
- korxona bozor sharoitida o’zini topishi va tegishli tarzda xarajatlar tuzilmasini boshqarib turishi lozim.