Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Zararsizlik tahlilining grafik ko’rinishi.
Zararsizlik tahlilining mohiyati zararsizlik grafigida to’la ochiladi (25.3-rasm). Ushbu grafikning
gorizontal o’qida natural ifodadagi ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, vertikal o’qida esa qiymat ifodasidagi
daromad yoki xarajatlar kattaligi aks ettirilgan
25 .3-rasm. Zararsizlik nuqtasining grafik ko’rinishi.
Ishlab chiqarish xajmi
zarar
Daromad,
xarajatlar
foyda
foyda
O‘zgaruvchan
xarajatlar
O‘zgarmaydigan
xarajatlar
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m
Click here to buy
A
B
B
Y
Y
PD
F Transfo
rm
er
2
.0
w
w
w .A
B B Y Y.
c o
m

---

AS - umumiy xarajatlar chizig`i; OD - daromad chizig`i.
Hajmga bog`liq holda o’zgarmaydigan, doimiy xarajatlarni aks ettiruvchi AV chizig`i, X o’qiga parallel
tarzda o’tadi. AV va AS chiziqlari o’rtasidagi vertikal masofa, har qanday hajmda ham, mahsulotni mazkur
hajmini ishlab chiqarishning umumiy o’zgaruvchan xarajatlarni, OA va AS chiziqlari o’rtasidagi vertikal
masofa esa umumiy xarajatlarni tavsiflaydi. Mahsulot sotilmagan tarzda umumiy xarajatlar nolga emas
balki OA-ga teng bo’ladi. Ishlab chiqarish hajmi X ga teng bo’lganda, umumiy xarajatlar SX chizig`i bilan
aks ettiriladi, o’z navbatida SX=XV+VS (XV – xarajatlarning o’zgarmas qismlari (OA bilan bir xil) va VS
– xarajatlarning o’zgaruvchan qismlari).
So’nggi mahsulot bir birligini sotishning har bir muayyan narxi uchun, OD chizig`i sotuvlarning turli
hajmlaridagi daromadlar kattaligini ko’rsatib turadi. Umumiy daromad va umumiy xarajatlar chiziqlarining
kesishuvi, umumiy daromad umumiy xarajatlarga (o’zgaruvchan va doimiy) teng bo’lgan, zararsizlik
nuqtasi (ZN) “N”ni belgilab beradi. Umumiy daromad va umumiy xarajatlar o’rtasidagi vertikal o’q
bo’yicha har qanday farq zararsizlik nuqtasining o’ng tomonida bo’lganda foydani, chap tomonida
bo’lganda zararni aks ettiradi.