Umurtqalilar zoologiyasi

protsel tipda 
boiadi. Bu 
umurtqalarning hammasida 
orqa miya kanalini 
o'rab oladi- 
gan va ustida 
ostist o'simtasi 
bo'lgan 
ustki yoylar 
bor. 
Umurtqalarning yon tomonida katta ko'ndalang o'simtalar 
umurtqa ustki yoylari asosining oldingi va keyingi tomonida 
bir juftdan kalta 
qo'shiluv o'simtalari 
bor. Bu o'simtalar 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
qo'shni umurtqalardagi shunday o‘simtalarga qo‘shilish uchun 
xizmat etadi. 
Dumg'aza bo'limi 
odatda bitta umurtqadan iborat. 
Umurtqa tipik tana umurtqasiga o'xshash tuzilgan. Uning 
ko'ndalang o'simtasi kuchli taraqqiy etgan bo'lib, unga chanoq 
kamari-ning yonbosh suyagi birikkan. 
Dum bo‘limi
bitta uzun suyakcha - 
urostildan 
iborat. 
Urostil embrional rivojlanish tarixidan ma’lum bo'lganidek, 
bir necha (12 ta) umurtqalarning bir-biriga qo'shilib ketishidan 
hosil bo'lgan. Baqalarda qovurg'alar bo'lmaydi. 
Endi umurtqaning tipik tuzilishi bilan tanishish uchun tana 
bo'limining uchinchi umurtqasini ajratib olib, lupa orqali ku- 
zating va yuqorida ta’riflangan umurtqaga xos elementlami to- 
ping (58-rasm). 
58-rasm. Baqaning tana bo'limi umurtqasi: 
A - um um iy ko‘rinishi, В — bo‘yiga kesimi: 1-umurtqa tanasi, 2-ustki yoyi, 3- 
orqa miya kanali, 4 -ostist o ‘simtasi, 5-ko‘ndalang o ‘simtasi, 6 -qo‘s huvc hi o ‘simtasi. 
Oyoq skeleti va ulaming kamarlari. 
Amflbiyalarning 
yelka kamari yuqori uchi bilan hayvonning qorin tomoniga 
yo'naltirilgan yoy shaklida bo'ladi. Yoyning har ikkala (o'ng 
va chap) yarmi quyidagi asosiy elementlardan, ya’ni 
kurak, 
korakoid 
va 
prokorakoid tog'aydan 
tashkil topgan bo'lib, 
quruq-likda yashovchi umurtqali hayvonlar uchun xosdir (59- 
rasm). Ana shu uchta asosiy element erkin skeletning o'zaro 
birikadigan joyida bir-biriga duch keladi. Bulardan kurak shu 
9 9 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
bo‘g‘imning dorzal (orqa) tomonida, korakoid bilan prokora- 
koid esa ventral (qorin) tomonida joylashgan.