Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
65 
ёндашишни ўргатиш керак. Таълим олувчиларнинг ижодий фикрлаш қобилиятини 
ривожлантириш уларнинг қизиқиши, ҳаваскорлиги билан боғлиқ. 
Таълимга ижодий ёндашув – шахсга йўналтирилган ўқитишни тўла амалга 
оширишга имконият яратади. Бошланғич таълимни ижодий ташкил этиш 
масалаларини Б.Р.Адизов “Тадқиқотчи-муаммо” тизимида таҳлил қилиб, уч қуйидаги 
таркибий қисмларини ажратади: ижодий таълимни ташкил этиш, болаларнинг ўқув 
материалларини ижодий ўзлаштириши, таълим олувчиларда ижодий қобилиятларини 
тарбиялаш. Бу масалаларнинг барчаси “ижодий таълим” контекстида тадқиқ қилади. 
Унинг ёзишича, ижодий таълимни ташкил этиш - бу ўқув материали билан ўқув 
фаолияти ўртасидаги алоқаларни юзага чиқаришдир. У таълим олувчи ва ўқув 
материали ўртасидаги тўрт хил алоқа турини тасниф этган: мазмун алоқа мақсад 
алоқа: функционал алоқа: воситавий алоқа. Бу алоқаларнинг амал қилиши учун 
таълим олувчининг таълим жараёнидаги мақомини ўзгартиришга эҳтиёжи туғилади. 
Шу туфайли муаллиф таълимда таълим олувчиларнинг фаол иштирокини, уларнинг 
ўқув-билув фаолиятини асосли таҳлил қилган. Ушбу тадқиқотда болаларнинг ўқув – 
билув фаолияти таълим жараёнининг фаол субъекти сифатида қаралиб, таълим 
олувчи ижодкорлигининг қатор тамойиллари ажратилган: зиддиятлилик, онглилик, 
мустақиллик, фаоллик, сабабиятлилик. 
Ижодий фаолликни шакллантириш ва ривожлантириш – босқичма- босқич ҳал 
қилинадиган муаммодир. Шахс фаоллиги турли, яъни ўқув илмий ишлаб чиқариш, 
ижодий фаолиятлар таъсирида шаклланади ва ривожлантирилади. 
Психолог олим С.Л.Рубинштейннинг фикрича, ижодий фаолият жара-ёнида 
кишида аста-секин ишнинг қайси жойини, нимани ўзгартириш, яхшилаш, 
такомиллаштириш масаласини ўйлаш тамойили вужудга келади. Натижада мавжуд 
билимларни таққослаш, кузатиш ва ижод жараёнида келиб чиқадиган вазифаларга 
мувофиқлаштириш, мўлжалланган ечим умумий тузилишини фикран тасаввур этиш 
зарурати туғилади. 
Шундай қилиб, умумий ҳолда ижодий қобилият талқини қуйидагича кўринади. 
Ижодий қобилиятлар – бу турли ижодий фаолиятнинг самараси бажарилганлигини 
аниқлайдиган инсоннинг индивидуал характерли хусусиятидир. Инсоннинг ҳар 
қандай фаолиятида ижодий элемент мавжуд бўлганидек, фақатгина бадиий ижодий 
иқтидор ҳақидагина эмас, балки табиий илмий иқтидор, техник ижодий иқтидор ва 
бошқалар ҳақида ҳам гапириб ўтиш мақсадга мувофиқ бўлади.