Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
63 
«Авесто»да қаттиқ қиш келиб, барча тирик жонзотларнинг қирилиб кетиш хавфи 
туғилганда шоҳ Жамшид тангри буйруғига кўра, ер остига шаҳарлар қурганлиги ва бу 
манзилгоҳларга «Аҳриман нафаси теккан», деб ҳар хил касалликларга чалинган, 
нуқсонли кишилар ва жонзотларни киритмаганлиги тасвирланади: «… зинҳор у ерга 
букрилар, пуштсизлар, ғўллар, дуясана (ҳаромзода болаларнинг ота-онаси), дайвак, 
касвиш, визбориш (танаси ва баданида иллати бор кишилар), сўйлоқ тишли, умуман 
Аҳриман ўз доғини қолдирган бирор бир кимсани кирита кўрма!»
Зардуштийларда аёл эркини муҳофаза қилиш унинг соғлигини асраш ишига ҳам 
жиддий эътибор берилган. Жумладан боланинг соғлом туғилиши учун ҳомиладор аёл 
ортиқча ҳаяжонланмаслиги, изтиробга тушмаслиги, фақат ҳалол ва тоза луқма ейиши 
лозим деб ҳисобланган. Чунки “Авесто”нинг “Яшт”ларида инсоннинг қилган ҳалол 
меҳнати эвазига яратилган ноз-неъматлар, зироатлар ва мўл-кўл ҳосил ризқу-насиба, 
кучли ақл ва пок руҳнинг манбаидир дейилади. Ҳомиладор аёлга мутассил равишда 
хурмо, анор, узум, анжир каби мевалар истеъмол қилиш буюрилган. Болани она 
кўкрагидан ажратгач, унга сигир ва туя сутини узлуксиз ичириб туриш 
фарзандларнинг соғлом бўлиб ўсиши учун гаров эканлиги уқтирилади. Соғлом 
авлоднинг туғилиши учун ота-оналарнинг шароб ичмаслиги, банг, яъни ҳушдан 
кеткизувчи, кайф қилдирувчи бошқа гиёҳванд моддаларни истеъмол қилмаслиги 
лозимлиги таъкидланади. Акс ҳолда пуштнинг заифлашиб, уруғнинг бузилишига, 
наслнинг соғломлигига путур етказилишига олиб келиниши уқтирилади.
Жумладан, Кайковуснинг “Қобуснома” асарида: “хотин олсанг улуғ салоғлиғ 
хонадондин хотин талаб қилғил. Хотин камолға етғон, оқила бўлғон… бўлсин” деса 
буюк соҳибқирон бобомиз Амир Темур ўз “Тузуклар”ида: “Ўғилларим, набираларим 
ва яқинларимни уйлантирмоқ ташвишида келин изламоққа эътибор бердим. Бу ишни 
давлат юмушлари билан тенг кўрдим. Келин бўлмишнинг насл-насабини, етти 
пуштини суриштирдим” дея ибратли мулоҳазаларини баён этган. Кўриниб турибдики, 
барча замонларда ҳам аждодларимиз халқ ва миллатнинг соғлом, жисман ва маънан 
баркамолллиги хусусида қайғуришган. 
Кўриниб турибдики, аждодларимиз ҳаётида маълум қоида ва аҳкомларга 
айланган оилавий мунособатлар тизими ва шу тизимдаги фарзанд тарбияси, 
маънавий-маданий мерос, оила ва турмушнинг турли қирраларида, ёш авлодни оила 
ва никоҳга тайёрлашда, уларни маънавий, ахлоқий хислатларини шакллантириш ва 
такомиллаштиришда қимматли манба бўлиб хизмат қилади.