Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish
2021-yil
23-aprel
357
2. Tirik mavjudotlarga empati qilish qobiliyatini rivojlantirish (masalan, akvarium
baliqlari oziq-ovqat mahsulotlarini qidirishdagi holati), shuningdek ularni bolalar yordamida
oziqlantirishdan quvonchni his qilish
3. Bolalarning hissiy va ixtiyoriy sifatlarini yaxshilash, xususan, ularning his-
tuyg‘ularini nazorat qilish qobiliyatini rivojlantirish. Shunday qilib, vazifalarni
bajarayotganda (hayvonlarni turlarga ajratish, tabiiy materiallardan tayyorlangan qo‘l
ishlarini bajarish), bola hamma narsani qila olmaydi, lekin o‘rtoqlari bilan hamkorlikda
qiyinchiliklarni hal qiladi.
4. Hayvonlar bilan o‘yinlarda sezuvchanlikni oshirish. Bolalar tirik burchakning
aholisi o‘ynashni istagan paytda, dam olish vaqtida va inson harakati jismoniy og‘rig‘iga
sabab bo‘lganda tushunishni o‘rganadi (masalan, sug‘orishdan keyin sersuv o‘simliklar yana
sog‘lom bo‘ladi).
5. Kuzatishlar, rasmlarni ko‘rish, tinglash yoki ijodiy faoliyatdan foydalanish:
chizmalar, qo‘l san’atlari yaratish bo‘yicha tabiat, ko‘nikma va qobiliyatlar haqida
bilimlarni amalda birlashtirish.
6. Ekologik markaz va maydonchalar ekologik ta’limning asosiy vazifasini hal qilishga
yordam beradi: (tarbiyalanuvchilar tabiatda insonning rolini tushunadilar).
Birinchi navbatda, ekologik tasavvurlarning jadal rivojlanishi unga oid bilimlarning
turli sohalariga kirib borishi bilan bog‘liq.
Ijodiy faoliyat darajasining oshishi, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish muammolari,
tabiatga ta’sir etuvchi salbiy omillar va boshqa ko‘pgina zamonaviy kasblar mutaxassislari
o‘rganilayotgan jarayonlarni aniq va izchil tahlil qilish qobiliyatining yetarli darajada
rivojlanganligini ko‘rsatadi. Shu sababli, maktabgacha ta’lim tashkilotida o‘qitish,
avvalambor, bolalarda atrof-muhit to‘g‘risida to‘liq mantiqiy bahslashish odatini
shakllantirishga qaratilgan.
O‘qitish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, maktabgacha yoshdagi bolalarning mantiqiy
fikrlashini rivojlantirish boshlang‘ich eko bilimlarni o‘rganish uchun eng qulay vosita
hisoblanadi. Fikrlashning amaliy asoslangan uslubi aniqlik, qisqalik, ajratish, fikrning
aniqligi va izchilligi, ramzlardan foydalanish qobiliyati bilan ajralib turadi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlari kirish qismida eko burchaklar hamda tashqi eko
maydonchalarni tashkil etish orqali maktabgacha ta’limdagi o‘quv tarbiya jarayonini
takomillashtirishning maqsadlaridan biri - bu bolalarda ekologik tushunchalarni
rivojlantirishdir. Bolalarda ekologik tushunchalarni rivojlanishi pedagogika, falsafa, mantiq,
psixologiya va boshqa bir qator fundamental fanlarda o'rganiladigan xususiyatlar va tabiat
qonuniyatlari asosida kechishi kerak. Bolalardagi ekologik bilim hayotdan ajralmagan
holda dunyoni chuqurroq, to‘laroq o‘rganishga imkon yaratadi. Bunda bolalarda atrof-muhit
haqidagi tushunchalardan oldin mavjud bo‘lgan g‘oya katta ahamiyatga egadir. Har bir
yangilikdan oldin g‘oya paydo bo‘ladi, keyin shu yangilik haqida fikr yuritiladi. Fikr o‘z
qarorini topishi uchun voqealarni taqqoslaydi, ko‘rib chiqadi va ularga asoslanib, kelib
chiqqan natijalarni isbotlash uchun umumiy uslubni anglashga va shu natijani umumiy
ifodalashga harakat qiladi. Atrof-muhitni o‘rganish jarayoni o‘zining mohiyati bo‘yicha
mustaqil fikrlashni talab qiladi.
Bolalar ona tabiatning uzviy bir qismi ekanliklarini anglaydilar, bilimlarni egallaydilar,
vaqt va makonda harakatlanishni o‘rganadilar. Shu sababli tarbiyalanuvchilarni eko hayotga
tayyorlash hamda boshlang‘ich tushunchalarni rivojlantirishda “Eko markaz”, “Eko
maydoncha”lar tabiatni o‘rgatish, atrof-muhitning tabiiy xususiyatlarini bilishning
boshlang‘ich usuli sifatida muhim ahamiyatga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: