Meva va rezavor-mevali mahsulotlar. Bu guruhga marmelad,
pastila, murabbo, jem, povidlo, konfityur, jele va tsukatlar kiradi.
Marmelad meva va rezavor-mevali hamda jeleli qilib ishlab chiqariladi.
Meva va rezavor-mevali marmelad olma marmeladi va pat marmeladi
tarzida ishlab chiqariladi. Olma marmeladi olma pyuresiga shakar
aralashtirib qaynatish va unga boshqa mevalardan olingan pyure, ozuqa
bo„yoq moddalar, xushbo„y essensiya va kislotalar qo„shish yo„li bilan
tayyorlanadi. Hosil bo„lgan massa qoliplarga solinadi va quritiladi. Olma
marmeladi shakldor kesma va qatlamli marmeladlarga bo„linadi. shakldor
marmeladlar har xil buyumlar shaklida ishlab chiqariladi, ba‟zan unga
olxo„ri pyuresi qo„shiladi.
Kesma marmelad to„g„ri burchak yoki rombga o„xshash qilib ustiga
shakar yoki qand talqoni sepib, ba‟zan issiq qand sharbatiga botirib olish
yo„li bilan olma pyuresidan ishlab chiqariladi. Katta-katta bo„laklardan
iborat qatlamli marmelad to„g„ri burchak shaklida qatlamli qilib ba‟zida
56
meva va rezavorlar pyuresi qo„shib olmadan tayyorlanadi. U bir xil rangda
bir qatlamli yoki har xil rangda ko„p qatlamli bo„ladi.
Pat marmeladi yarim shar, dumaloq no„xat, ion yoki oval shaklida
ustiga shakar, qand talqoni sepilgan, shuningdek, qand sharbati quyilgan
holda tayyorlanadi. Pat marmeladi asosan o„rik pyuresidan tayyorlanadi.
Jeleli marmelad shakar, patoka va jelelovchi moddalar- agara, pektin yoki
agaroiddan ishlab chiqariladi. U ham olma marmeladi kabi tayyorlanadi.
Jeleli marmelad shakldor va kesma bo„ladi.
Pastila meva va rezavor- meva pyuresini tuxum oqsili, shakar,
patoka, agar hamda har xil xushbo„y ta‟m va bo„yoq moddalari bilan
aralashtirishdan hosil bo„ladigan mahsulotdir. Pastila unga qo„shilgan
jelelovchi massaga ko„ra yopishqoq moddali va qaynatma bo„ladi.
Damlama pastila olma-shakar-marmelad massasiga yopishkoq moddali
sharbat aralashtirmasdan tayyorlanadi. Qo„shilgan moddalariga va ta‟miga
qarab, qaynatma pastila klyukvali, ryabinali, o„rikli, olxo„rili, limonli,
mandarinli va boshqa turlarga bo„linadi.
Pastilaning ta‟mi va hidi o„z turiga xos bo„lishi kerak; bir xil rangli
(oq, oq-pushti yoki sariq); tuzilishi mayda g„ovakli; yumshoq, osonlik
bilan sinadigan bo„lishi; chetlari va qirralari bukilmagan to„g„ri shaklli;
sirti silliq (zefirniki taram-taram) yupqa kristall po„stli; bir tekisda qand
talqoni sepilgan bo„lishi kerak. Pastilaga begona qo„shilmalar qo„shilishiga
va tarkibidagi shakarning tishda gijirlashiga yo„l qo„ymaslik kerak.
Pastilaning namlik turiga qarab 12 dan 25% gacha, tarkibidagi umumiy
shakarning miqdori 78 - 85% gacha bo„ladi.
Murabbo- mevalar, rezavorlar, dumbul yong„oq, atirgul bargi,
qovun, qovoq qand sharbatida yoki patoka qo„shilgan qand sharbatida
pishirib tayyorlanadi. Murabbo pishirish uchun ajratilgan xom ashyo
oldindan tayyorlanadi. Meva va rezavorlar sifatiga qarab, navlarga
ajratiladi, qo„shilmalardan, cho„plardan tozalanadi va yuviladi. Olxo„ri va
o„rik sharbatni yaxshi shimib olishi uchun yorib chiqiladi. Yirik mevalar
(olma, nok, behi) po„stidan, urug„laridan, cho„pidan tozalanadi va mayda
qilib qirqiladi. Apelsin, mandarin yoki limon po„stlog„i, o„rik, shaftoli va
yirik olxo„rilarning danagi olib tashlanadi. Bir vaqtning o„zida qand
57
sharbati tayyorlanadi.
Murabbo tayyorlash usuliga ko„ra pasterizatsiyalangan va
pasterizatsiyalanmagan murabbolarga bo„linadi. Pasterizatsiyalanadigani
germetik
idishga
joylanadi
va
keyin
pasterizatsiyalanadi.
Pasterizatsiyalanmaydigan murabbo germetik, shuningdek germetik
bo„lmagan idishlarga quyib qo„yiladi. Sifatiga ko„ra murabbo oliy va 1-
navlarga bo„linadi. Navlarga ajratishda murabboning ta‟mi, hidi,
ko„rinishi, mevalar va sharbatning konsistentsiyasi va boshqalar asos qilib
olinadi.
A‟lo navli murabboning ta‟mi shirin yoki sal nordon va hidi yoqimli
bo„ladi; bir tusdagi rangi xom meva va rezavorlarning rangiga o„xshaydi;
mevalarning kattaligi bir xil, pishgan, yumshoq, lekin shaklini saqlab
qolgan, ezilmagan, qand sharbatiga bir xilda joylashgan, sharbati siniq,
quyuqlashmagan bo„lishi kerak. Qizil, tog„olcha, smorodina, klyukva,
krijovnik, behi, chernika va brusnika murabbolarining sharbati sal
quyuqlashishi mumkin. Murabbo namligi 30-32%, shakarning miqdori
pasterizatsiyalangan murabboda kami bilan 60%, pasterizatsiyalanmagan
murabboda esa 65% bo„lishi kerak. Murabbodagi mevalar miqdori
umumiy vaznining 45-55% ini tashkil etishi talab qilinadi.
Shakarlanib qolgan, achigan, mog„orlagan, ta‟mi o„zgargan, shakari
tishda gijirlaydigan, mevalarida dog„i bo„lgan (agar 25% dan oshib ketsa),
mevalari burishib qolgan (agar 15% dan oshib ketsa), shuningdek,
tarkibida 20% dan ko„p yaxshi pishirilmagan yoki ezilib ketgan mevalari
bo„lgan murabbo savdoga chiqarilmaydi. Jem yangi yoki muzlatilgan
meva va rezavorlarni shakar yoki shakar-patoka sharbatida ezilib,
jelesimon holatga kelguncha qaynatish yo„li bilan tayyorlanadi. Jem
yopishqoq konsistentsiyasi bilan murabbodan farq qiladi.
Tayyorlanish usuliga ko„ra jem ham murabbo kabi pasteriza-
tsiyalangan va pasterizatsiyalanmagan turlarga bo„linadi. Pas-
terizatsiyalangan jem faqat germetik idishlarga, pasterizatsiya-lanmagani
esa germetik va germetik bo„lmagan idishlarga joylanadi. Sifatiga ko„ra
jem a‟lo va 1-navlarga bo„linadi. A‟lo navli jem shirin va sal nordon
ta‟mli; hidi va rangi o„zi tayyorlangan meva rangi va hidiga o„xshash;
58
jelesimon, yopishqoq-konsistentsiyali, shuningdek, gorizontal holatda oqib
ketmaydigan bo„lishi kerak. shakar miqdori pasterizatsiyalangan jemda
kami bilan 60%, pasterizatsiyalanmaganida esa 65% bo„lishi kerak.
Povidlo meva yoki rezavorlar pyuresini shakar, pektin va ozuqa
kislotalari qo„shib yoki qo„shmasdan qaynatish yo„li bilan tayyorlanadi.
Povidloga bo„yoq moddalar bilan rang kiritish, shuningdek, sun‟iy
xushbo„y moddalar va essentsiyalar qo„shilishiga yo„l qo„yilmaydi.
Povidlo asosan olma pyuresidan, shuningdek, o„rik, behi, olcha, nok, qizil,
klyukva, shaftoli, olxo„ri hamda meva va rezavorlar aralashmasidan
tayyorlanadi. Povidlo bir xildagi quyuq, zich, konsistentsiyali massa
bo„lib, urug„siz va urug„ uyalarisiz, danagi olingan, po„sti archilmagan
meva bo„lakchalaridan holi, sal nordon, hidi o„zi tayyorlangan mevalar
hidiga o„xshash bo„lishi kerak. Povidloda ko„pi bilan 34% suv va umumiy
miqdori kamida 60% shakar bo„lishi kerak.
Jele olxo„ri, olcha, qizil tog„olcha, o„rik, shaftoli, olma, behi,
mandarin, zemlyanika, malina, smorodina, krijovnik, uzum va boshqa ho„l
meva hamda rezavorlar shirasidan tayyorlanadi. sharbat shakar bilan
aralashtiriladi va dirildoq massa hosil bo„lgunga qadar qaynatiladi. Agar
sharbat yomon jelelansa unga pektin yoki agar qo„shiladi. Jele xom
ashyosiga qarab uch turga bo„linadi: meva va rezavorlar sharbatidan
tayyorlangan jele, meva va rezavorlar sharbatiga pektin qo„shib
tayyorlangan jele, meva va rezavorlar sharbatiga agar qo„shib
tayyorlangan jele. Tayyor jeledagi shakar miqdori 60-65% atrofida bo„lishi
kerak. Sifatiga ko„ra jele a‟lo va 1-navlarga bo„linadi. shakarlanib qolgan,
achigan, mog„orlagan, kuygan shakarning ta‟mi bo„lgan, nordon yoki
chuchmal, begona ta‟mli, zich konsistentsiyali va tuzilishi donador bo„lgan
jele savdoga chiqarilmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |