Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

ikki yarim
sharli
tuzilishi va tarixning
megatsiklik 
(megadavriy) xarakteri konsepsiyasi ilgari
surila boshladi
14
. Bu ta’limotning zaminida insoniyat tarixini avval boshdanoq SHarq
va G‘arbga bo‘lingan sotsiomadaniy tizimlar tarzida talqin etish g‘oyasi yotadi.
Mashhur nemis faylasufi 
K.YAspers
(1883-1969) yozishicha: 
«Dastlabki qutblanish
(SHarq va G‘arb) turli ko‘rinishlarda asrlar davomida hayotiyligini saqlab kelgan…
YUnonlar va forslar, Rim imperiyasining G‘arbiy va SHarqiyga bo‘linishi, g‘arbiy va
sharqiy xristianlik, g‘arb dunyosi va islom, Evropa va Osiyo – bular birining o‘rnini
boshqasi ketma-ket egallagan ushbu qarama-qarshilikning timsollaridir…»
15
.
Jahon tarixining megatsiklik konsepsiyasi o‘zining gipotetik va sxematik
xususiyatlariga qaramay, jahon tarixini birlikda, SHarq va G‘arbning o‘zaro dialektik
aloqadorligida anglashga yo‘naltirilgan zamonaviy nuqtai-nazarlardan biri sifatida
muayyan e’tiborga loyiqdir.
Formatsion va sivilizatsion yondoshuvlar bir-birlaridan farq qiladi. Ammo bir-
birlarini to‘liq inkor etmaydilar, ular bir-birini o‘zaro to‘ldiradi. Agar formatsion
yondoshuv – tarixning ijtimoiy-iqtisodiy kesimi bo‘lib, tarixni moddiy ishlab
chiqarish usuli asosida tahlil etsa, sivilizatsion yondoshuv madaniyat omiliga,
madaniyatga, asosan, xulq-atvor xarakteriga – an’analarga, urf-odatlarga, turmush
tarziga, mentallikka e’tibor qaratadi.
Formatsion nazariya yangilanishi mumkin va zarur, shu jumladan sivilizatsion
yondoshuv elementlari asosida ham. O‘z navbatida sivilizatsion yondashuv ham,
insoniyat tarixining yaxlit manzarasini aks ettiruvchi formatsion nazariyaning oqilona
elementlari hisobiga yangilanishi mumkin.
3.
Jamiyat nimadan iborat degan masala ko‘p asrlardan beri faylasuflarni
qiynab kelmoqda. Dastlab javob aniq ko‘rinib turgandek tuyuladi: