Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi

sistema izobar-izotermik potensialining 
o‘zgarishi
ham deyiladi va u ΔG holida belgilanadi, uning o‘lchov birligi – 
kJ/mol, kkal/mol. Oddiy moddalarning Gibbs energiyasi nolga teng. Murakkab 
moddalarning Gibbs energiyasi esa, ma’lumotnomalarda standart shaklda 

---

145
ifodalangan bo‘ladi. Reaksiyaning Gibbs energiyasi quyidagi formula orqali 
topiladi:
ΔG
298
 = ΣG
298(mahsulot)
 - ΣG
298(dast.modda)
 
(6.10.4) 
Bu yerda: ΣG
298(mahsulot)
– reaksiya natijasida hosil bo‘lgan moddalar standart 
ichki energiyalarining yig‘indisi; ΣG
298(dast.modda)
– reaksiyaga kirishayotgan 
moddalar standart ichki energiyalari yig‘indisi. 
Gibbs energiyasini sistemaning harorati, entalpiyasi va entropiyasi orqali ham 
ifodalash mumkin: 
ΔG = ΔH – TΔS
(6.10.5) 
Gibbs energiyasining qiymatiga qarab, standart sharoitda reaksiyalarning o‘z-
o‘zicha borish-bormasligi va reaksiyaning yo‘nalishi to‘g‘risida xulosa qilinadi:
a)
agar kimyoviy reaksiya Gibbs energiyasining qiymati 
ΔG
298(reaksiya)
> 0, ya’ni musbat bo‘lsa, bu reaksiyalar standart sharoitda o‘z-o‘zidan 
bora olmaydi;
b)
agar kimyoviy reaksiya Gibbs energiyasining qiymati 
ΔG
298(reaksiya)
< 0, ya’ni manfiy bo‘lsa, bu reaksiyalar standart sharoitda o‘z-o‘zidan 
boradi. Bunday reaksiyalar iqtisodiy va texnologik jihatdan qulay hisoblanadi; 
e)
agar kimyoviy reaksiya Gibbs energiyasining qiymati 
ΔG
298(reaksiya)
= 0, ya’ni nolga teng bo‘lsa, bunda sistema kimyoviy muvozanat 
holatida bo‘ladi. Muvozanatni zarur reaksiya boradigan tomonga yo‘naltirish 
uchun sistema parametrlari (P, T, C, V lar)ni o‘zgartirish kerak bo‘ladi.
Umuman termodinamik kattaliklarning o‘zgarishini bilish jarayonlarni 
boshqarishni o‘rgatib, u yoki bu reaksiyalar amalda borish-bormasligini asoslab 
beruvchi fundamental usuldir.
Tiklanish jarayonining ham oqib o‘tish imkoniyatini sistemaning Gibbs 
energiyasi qiymati orqali aniqlasa bo‘ladi.
ΔG = - RTLnK
(6.10.6) 
Masalan, vodorod bilan tiklanish jarayonining Gibbs energiyasi qiymati 
quyidagiga teng bo‘ladi:

---

146