K o m p o z it s io n m a t e r ia L l a r t u z IL ish I 3- §. K om p ozitsion m ateriallar holati, tuzilishi va xom ashyosi

“C -glass” (C-shisha) 
- deb korroziyaga bardosh turdagi 
tolalar belgilanadi, C-shisha boshqa shisha turlariga 
qaraganda yuqori kimyoviy korroziyaga bardoshligi bilan 
tavsiflanadi;
“S -glass” 
(S-shisha) 
- eng yuqori termik va 
olovbardoshlik hossalarga ega shishalar hisoblanadi.
Ilgari 
shisha tolasi to ‘g ‘ri 
eritm adan em as, 
balki 
ishlab 
chiqarishning birinchi bosqichida shisha b o 'lak lari (gliba) olinar edi. 
K eyingi bosqichda shisha b o la k la ri eritilib, undan to la ch o ‘zilar edi. 
Z am onaviy ishlab chiqarishlarda shisha tolasi eritilgan shisha
5 K rish a n K . C h aw la. C o m p o s ite M aterials. S c ie n c e a n d E n g in e erin g . T h ird E d itio n . S p rin g e r S c ien c e , N e w Y o rk -
L o n d o n , 2 0 1 2 .- 12 p.
31

---

m assasidan to ‘g ‘ridan - to ‘g ‘ri ishlab chiqarilm oqda (9-rasm ).
Shixtani
aralastirish
P ech ga shixtani
uzatish 
Pechning eritish
zonasi
I urnacc 
m cilmg jrca
Platina
vtu lk asi
Ip terish
m exaniznii
9-rasm . 
E -shisha tolasining an ’anaviy ishlab 
chiqarish texnologik tizim i.
Siqish
л-tulkasi
O ’rash
m exaniznii
3 va 4-jadvallarda b a’zi keng tarqalgan shisha tola m arkalarining 
kim yoviy tarkibi va hossalari keltirilgan.
3-jadval
s
lisha tolalarni kim voviy tarkibi (m a
. 
%).
K im voviv tarkib
E-shisha
C -shisha
S -shisha
S i 0 2
55,2
65,0
65,0
АЬСЬ,
8,0
4,0
25,0
CaO
18,7
14,0
-
M sO
4,6
3,0
10,0
_____ iV1p—--------
N a20
0,3
8,5
0,3
k
2
o
0,2
-
-
ВоОз
7,3
5,0
“
Strukturasi boyicha krem niy oksidi asosida olingan shisha m ateriallar 
oreanik shishasimon polimerlarga amorfligi bilan oxshash, bu degam
ularda kristal m oddalar uchun harakterli b o ig a n uzoq ™ so fa d a i tarhb 
m avjud emas. T oza kristallik kremn.y oksid. 
1800
С dan yuqo 
haroratda eriydi, am m o unga turli metal oksidlari qo‘sh,sh natijasida S.-O
32

---

b o g larin i uzish va past shisha hosil qilish haroratli shishalar olish 
mumkin. 10-rasmda kvarts shishaning (a) va shisha tolaning (b) ikki 
o ‘Ichamli to ‘r sifatida tuzilishi keltirilgan.