Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

 
Карбонатли жинслар.
Уларга оҳактошлар, доломитлар, бўр 
киради.
 
Оҳактошлар
терриген, биоген ва хемоген йўллар билан ҳосил 
бўлиши мумкин. Уларнинг тузилиши қатламли ѐки ноқатламли 
бўлади. 
Қатламли 
оҳактошлар 
чўкинди 
ҳосил 
бўлиш 
жараѐнларининг 
ўзгарувчанлиги 
туфайли 
ҳосил 
бўлади. 
Ноқатламий
оҳактошлар эса асосан риф қурувчи организмлар 
фаолияти туфайли вужудга келади. 
Биоген оҳактошларни колониал ѐки якка ҳолда ҳаѐт кечирувчи 
скелети ѐки чиғаноғи кальций карбонатдан иборат бўлган ҳайвон ва 
сувўтлари қолдиқлари тўплами ташкил этади (27,28-расмлар). 
Биоген оҳактошларга оқ ѐзув бўри – юқори ғовакликка эга 
бўлган юмшоқ жинс ҳам киради. У қуруқ ҳолда нисбатан 
мустаҳкам бўлади. Шлифда ва электрон микроскопда уларнинг 
оҳакли сувўтлари – кокколитофоридлар (70-85%), майда 
фораминифералар, иноцерамлар, денгиз типратиконлари ва 
чувалчангларнинг қолдиқларидан таркиб топганлиги кузатилади. 

---

98 
 
27- расм. Риф қурувчи колониал 
маржонлар. 
28- расм. Риф қурувчи колониал 
маржонлар. 
 
Кимѐвий оҳактошлар
микрозаррали ва пелитоморфли, 
оолитли ва псевдооолитли турлардан иборат. Пелитоморф 
оҳактошлар диаметри > 0,005 мм бўлган кальцит зараларидан 
ташкил топган бўлади. Пелитоморф оҳактошларнинг микроскопик 
намуналари зич, чиғаноқсимон синишли, оқишдан қорамтиргача 
ўзгарувчи рангда бўлади. 
Доломитлар.
Доломитлар доломит минералидан ташкил 
топган бўлади. Уларда одатда кальцит, баъзан пирит, халцедон, 
кварц ва органик қўшимчалар кузатилади. Баъзи доломитларда 
ангидрит, гипс, қўрғошин ва рух сульфидларининг кристаллари 
учрайди.