Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

каледон бурмаланиши
деб аталади.
Палеогеографияси.
Бу даврда материклар яна чўкабошлаган, 
натижада ер юзасининг пасткам ҳудудлари саѐз денгизлар билан 
қопланган. Ордовикнинг охирида Шимолий Америка ҳудудининг 
70% дан ортиғи денгиз билан қопланган ва уларда қалин 
оҳактошлар ва гилли сланецлар тўпланган. Европа ва Осиѐнинг 
катта майдонлари, қисман – Австралия ва Жанубий Америкнинг 
марказий райони ҳам денгизлар билан қопланган. 
Тоғ жинсларини палеомагнит ўрганиш асосида Шимолий 
Америка палеозойининг катта қисмида экваториал зона 
жойлашганлиги аниқланган. Бу вақтда тошқотган организмлар ва 
оҳактошларнинг кенг тарқалганлиги ордовикда илиқ саѐз сувли 
денгизлар ҳукмронлигидан далолат беради. Австралия Жанубий 
қутбга яқин, Шимолий - Ғарбий Африка эса қутбнинг ўзида 
жойлашган. Бу ҳақда Африканинг ордовик ѐтқизиқларида муз 
босиш белгиларининг кенг тарқалганлиги далолат беради.
Ордовик даври давомида иқлим сезиларли ўзгарган. Эрта ор-
довикда у илиқ арид бўлган, ўрта ордовикда гумидлашиш кучайган,
кечки ордовикда эса совуб, қутбий вилоятларда қоплама музликлар 
ҳосил бўлган. 
Органик дунѐси
. Барча кембрий умуртқасизлари ордовикда 
ҳам ривожланишини давом эттирган. Булардан ташқари 
маржонлар, 
пелециподалар 
(иккитавақали 
моллюскалар), 

---

384 
мшанкалар ва дастлабки умуртқалилар пайдо бўлган. Колорадода 
ордовик 
қумтошларида 
энг 
оддий 
умуртқалиларнинг 
фрагментлари топилган.
Фойдали қазилмалари. 
АҚШ мидконтиненти нефтининг 
учдан бирини берувчи кўпчилик маҳсулдор горизонтлари ордовик 
ѐшига эга. Ордовикда Шарқий Европа платформасидаги (Эстония) 
ѐнувчи сланецлар ва Ньюфаундлендда ҳамда Аргентина ва бир 
қатор Ғарбий Европа мамлакатларидаги оолитли чўкинди шамозит-
гематитли конлар шаклланган. 
Эрта ва ўрта ордовикда Шарқий Европа ва Сибир платформа-
ларида, Англия ва Швецияда донали-чиғаноқли фосфорит, Хитойда 
боксит конлари ҳосил бўлган.
Ордовик магматизми билан Норвегиянинг мис ва кобальт, 
Салаир кряжининг полиметалли ва Қозоғистоннинг олтин конлари 
боғлиқ.