O’rta osiyoda paleografiya, epigrafika va me’morchilik tarixi

 

---

6- mavzu: Dunyo xalqlari epigrafikasi. 
1. Yer yuzida epigrafik yodgorliklarning topilishi va o‗rganilishi.
2. Dunyo xalqlari epigrafikasining tavsifi. 
Maqsad:
Yer yuzida epigrafik yodgorliklarning topilishi va o‗rganilishi. 
Dunyo xalqlari epigrafikasining tavsifi. 
Yer yuzida epigrafik yodgorliklarning topilishi va o‘rganilishi.
Qadimgi Misr epigrafikasi. 
Misr Yozuvi asosi e`tibori bilan ideografik xat 
bo‘lib, unda har bir tushuncha muayyan tasvir belgi ieroglif bilan ifodalanadi. 
―Ieroglif‖ Yunoncha so‘z bo‘lib, lug‘aviy ma`nosi
―Muqaddas belgi‖. 
Misr Yozuvi sistemasida uch xil belgi ajralib turadi: 
1.
Xis tuyg‘u bilan idrok etiladigan narsalarni tasvirlovchi ideogrammalar. 
Bunda biror so‘zni ifodalash uchun aynan shu so‘zni ifodalovchi buyum yoki 
predmetning o‘zini rasmi chiziladi. 
2.
Xis tuyg‘u bilan idrok etiladigan harakatlar. Bunda biror harakatni 
belgilarda ifodalamoq uchun aynan o‘sha harakat rasmi chiziladi. Masalan, 
―uchmok‖ so‘zini ifodalash uchun, kushning qanot qoqib ketayotgan rasmi 
chiziladi, ―yig‘lamoq‖ so‘zini ifodalash uchun, ko‘z va ko‘zdan yosh oqayotganligi 
tasviri tushiriladi va xokazo. 
3.
Mavxum tushunchalarni tasviriy yul bilan ifodalash. Masalan, ―keksalik‖ 
so‘zini ifodalash uchun, odamning xassaga suyangan rasmidan foydalanishgan, 
―topmoq‖ so‘zini ifodalash uchun esa laylakning engashgan xolda, tumshug‘ida 
qandaydir narsani ushlab turgan xolatidan foydalanilgan va xokazo. 
Mavxum tushunchalarni ifodalash uchun fonetik belgilar ham qo‘llanilgan. 
Eshitilishi bir-biriga o‘xshash, lekin ma`nosi har xil so‘zlar, ya`ni omonimlar 
Shunday belgilar bilan ifodalangan. Xa, bir-biriga o‘xshash, lekin aynan bir xil 
bo‘lmagan ―xol‖ (yuzdagi xol) va ―xol‖ (xol-axvoli ma`nosida) singari so‘zlar bir 
xil belgi bilan ifodalangan bo‘lishi mumkin. 
Yuqorida aytib o‘tilgan