O’rta osiyoda paleografiya, epigrafika va me’morchilik tarixi

 

---

9- mavzu: O‘rta asrlar davri me'morchiligi. 
Reja: 
1. Sharqiy Yevropa mamlakatlari arxitekturasi 
2. Vizantiya arxitekturasi.
3. Roman va gotika arxitekturasi. 
Maqsad
: Sharqiy Yevropa mamlakatlari va Vizantiya arxitekturasi. Roman 
va gotika arxitekturasi to`g`risidagi tasavvurlarini boyitish va bu boradagi 
ma`lumot berish. 
Sharqiy Yevropa mamlakatlari arxitekturasi.
IV asrning oxirlarida Rim 
imperiyasi yemirilgandan so'ng, imperator Konstanin tomonidan poytaxt 
Yunon Vizantiyasiga, ya'ni Konstantinopolga ko'chirilgan.Vizantiya 
arxitekturasi uch davrga bo'linadi: erta Vizantiya (V - VIIasrlar); o'rta 
Vizantiya(VIII -XIII asrlar); kech Vizantiya (XIII - XV asrlar) 
arxitekturasi.Vizantiya arxitekturasining gullagan payti birinchi davrga 
to'g'ri keladi. Antik dunyo arxitekturasi an'analarini davom ettirishib, shu
bilan birrga, u o'zida Sharq mamlakatlari xalqlarining arxit ektura 
yutuqlarini mujassamlashtirgan.
 
Qurilish usullari va konstruksiyalari. Vizantiya arxitekturasi 
Rimdan arka - gumbazsimon konstruksiyalarni me'ros qilib olsada ammo 
beton texnikasidan voz kechib, konstruksiyalar asosan g'isht va tabiiy 
toshlardan bajarilgan. Tomlar, asosan gumbazsimon konstruksiyalardan 
qilingan. Eng ko'zga ko'ringan konstruktisiya yutuqlardan biri, bu to'rt 
ustunga tayanadigan, parus shaklidagi gumbazni yaratilishi bo'lgan
. 
Asosiy qurilish materiallari bo'lib, yassi g'isht - plinf xizmat 
qilgan. Uning o'lchamlari 35,5x35,5x 5,1 sm bo'lgan. Tabiiy toshlarga 
boy bo'lgan Sharqiy rayonlarda esa, devor terishda yo'nilgan toshlardan 
foydalanilgan. Qorishmaga ohak ishlatilgan bo'lib, unga maydalangan 
g'isht 
qo'shilgan. 
Gumbazsimon 
konstruksiyalarni 
yengillashtirish 
maqsadida g'ovakli tabiiy toshlar pemzalardan foydalanilgan. Tomlar 
cherepitsalar yoki qo'rg'oshin tunikalar yordamida qoplangan.

---

Vizantiya arxitekturasi yutuqlarining eng cho'qqisi deb Yunon 
arxitektorlari 
- 
Anfim 
va 
Isidor 
tomonidan 
532-537-yillarda 
Konstantinopolda qurilgan Sofiya soborini tan olishadi. Sofiya sobori 
Vizantiya imperiyasining asosiy bo'lim
bo'lib, rejadagi o'lchamlari 
74,8x69,7 m ga teng gumbazdir. Gumbazning diametri 31 m, balandligi 
23 m ni tashkil etgan, u 4 ta pilonga tayangan
.