Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

Кəръмдъ кордъ, бəргдъ уздъ, бърɔвдъ кордъ, бəлъқтъ пъшърдъ 
каби.
Жўналиш келишигининг 
[-гə]
формасидан ташқари 
[ə, -йə] 
вариантлари ҳам бор: 
[-ə]: ше: р+ə, бе: р+ə, у: р+ə, бетъм+ə 
каби. [-йə]: бу 
кўпроқ унли билан тугаган сўзларга қўшилади: 
тепəйə, кочəйə. 
Қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда ўрин-пайт келишиги ва жўналиш 
келишиги аралаш ҳолда қўлланилиши кузатилади: 
уйгə отъръптълə 
(уйда 
ўтирибдилар), 
мəктəпгə оқъймəн.  

---

116 
Қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда чиқиш келишигининг 
[-зəн]
ассимилятив варианти Самарқанд-Бухоро шеваларида учрайди: 
ɔллъздəн 
кетɔптъмъ? пɔллъззəн хəндəлəй ɔп келɔптъ 
каби.
Мазкур
 
лаҳжадад
а[у, бу, шу, ўшə] 
кўрсатиш олмошлари қиёсни 
ифодаловчи 
[-дек // -дəкə] 
қўшимчаларини олганда фонетик ўзгаришларга 
учрайди: 
уннɔғ, буннɔғ, шуннɔғ, мундɔқ
каби. Кўрсатиш олмошининг 
[унақанги, бундақа] формалари ўзбек шеваларида турли кўринишларда 
келади: 
[-чъкън, 
қъчън, -чън]
формалари билан ифодаланади: 
бунəқəйчъкън, бунəйқъчън, унəйчън 
тарзидаги формалари шу шеванинг 
ўзига хос хусусиятларидан бири ҳисобланади 
Тошкент шевасида ҳозирги замон давом феъли -
вɔт бɔрвɔттъ, 
айтвɔттъ; 
шарт феълининг I ш кўплиги –
вуз, -мъз, 
II шахс 
-йъз
, ўтган 
замон феълининг I- ш кўплиги -
мъз, - вуза, -
вуз, 
II ш
-ъз
орқали ясалади. 
Наманган шеваларида –
ут: борути, келуттъ
шакллар қўлланилади.
Ҳозирги замон давом феълининг