dasturlar bilan ish olib bon n o q d alar. Natija: m ajburiy tayyorgarlik
b o 'y ic h a t a ’lim hajm i qisqardi. shu bilan bir qatorda dastur chu-
qurlashtirilib o ‘rganiladigan kurslar h isobiga tig 'iz la sh tirild i.
X X asrning 80-yillarida m ajburiy t a ’lim hajmini qisqartirish ja -
rayoni y anada chuqurlashtirildi. Hatto,
ayrim kollejlarda bu sohada
uch yangi: ingiliz tili va adabiyoti, m atem atika, ijtimoiy bilim lar
bazislari asosida ish olib borilm oqda. T a ’limning b oshqa turlari esa,
iqtisoslashtirish d avriga cha am alga oshiriladigan bo'ldi.
80-yillardan boshlab, B uyuk B ritan iy ad a ham A Q S H d a g i singari
o ‘rganilishi m ajburiy b o ’lgan fanlar doirasi kengaytirildi. Ingiliz tili
va adabiyoti. m atem atik a va tabiiy fanlar o 'q u v
setkasining yadrosini
tashkil etadigan b o ‘ldi. Q olgan fanlarni tanlab olish o 'q u v c h il a r va
ota-onalar ixtiyoridadir.
G e rm aniya to 'liq s iz o 'r t a m a ktablarida asosiy fa nla r bilan bir
qatorda tanlab olinadigan kim yo, fizika, chet tillari kiritilgan o ‘quv
dasturlari ham am alg a oshirilyapdi. B u o ‘quv dasturi to b o ra to 'liq s iz
o 'r t a m aktab doirasidan chiqib, o 'r ta m ak tab lar va gim naziyalarni
ham qam rab olm oqda.
F ransiya b o s h la n g 'ic h m ak tab larid a t a ’lim m azm uni on a tili va
adabiyoti ham da m a tem atik ad a n iborat asosiy, tarix,
geografiya,
axolishunoslik, tabiiy fanlar, m eh n at t a ’limi. jism o n iy va estetik tar
biya kabi yordam chi fanlarga b o 'linadi.
Y aponiya m aktablari Ikkinchi j a h o n urushidan keyinoq A m e rik a
ta'lim i y o 'lid a n bordi. L ekin sh u n g a qaram ay, bu ikki m a m la k a t o 'q u v
dasturida qator farqlar k o 'z g a tashlanadi. Y aponiyada o 'q u v dasturlari
jid d iy m urakkablashtirilgan asosiy fanlar m ajm ui anc ha keng, bir
qator yangi m axsus va o 'q u v fakultativ kurslar kiritilgan. M asalan,
u m u m iy t a ’lim m ak tab larin in g yangi m u siq a t a ’limi o 'q u v
dasturiga
m illiy va j a h o n m u m to z m usiqasini o 'rg a n is h ham kiritilgan.
Aftidan, rivojlangan davlatlarda o 'q u v dasturining rivojlanishi
m an a shu y o 'n a lis h asosida qurilm oqda. R ivojlangan xorijiy d a v
latlarda t a ’limning m a m la k a t ichki siyosatiga faol t a ’sir etadigan
ijtimoiy ja ra y o n ekanligi, e ’tiro f qilingan haqiqatdir. S hu tufayli
ham chet m am lakatlarda m ak tab ehtiyojini iqtisodiy t a ’m in la sh g a
ajratilayotgan m a b la g ' m iqdori yildan yilga oshib bo rm o q d a.
M a 'lu m o tla rg a ko'ra, 80-yillarda A Q S H o'q u v c h ilarin in g 50-yil-
larga nisbatan reyting ko'rsatkichi 973 dan 893 ga tushib ketgan,
Fransiyada ham 3 litsey bitiruvchilari va litsey sohasida faoliyat
ko 'rsa tuvchidan bin m uvaffaqiyatsizlikka uchrayotganligi t a ’kidlanadi.
T a ’lim da r o 'y b erayotgan bu salbiy holatni b a r ta ra f etish to 'ld i -
ruvchi t a ’lim z im m a sig a tushadi.
T o 'ld iru v ch i ta 'lim m a k ta b g a c h a
tarbiya m u assalarid a, m ak tab
va litseylarda am alga o s hrilm oqda. A Q S H d a bu x iz m a tg a o m m a v iy
ax b o ro t vositalarining im koniyatlari h am safarbar etilgan, M illiy
t e le k o m p a n iy a m axsus o 'q u v kanali orqali 130 soatlik o 'q u v k o 'r -
satuvlari tashkii etgan. O 'q u v ja ra y o n la rin i tab aq a lash tirib olib borish
b o 'y i c h a chet m am lak atlarn in g k o 'p c h ilig id a tad q iq o tla r d av o m
ettirilm oqda.
C het el am aliyotida o 'q u v c h ila r n i tabaqalantirish, odatda,
bosh-
l a n g 'ic h t a ’lim kursidan keyin a m a lg a oshirilayotganligi, fransuz
pedagoglari esa, s in f o 'q u v c h ila rin i uch tabaqaga:
1. G o m o g e n la r - m a te m a tik a v a g u m a n ita r y o 'n a l i s h d a ish olib
borsa b o 'la d ig a n o 'q u v c h ila r;
2. Yarim go m o g en - tabiiy sikldagi fanlarni o 'z la s h tira olishga
m oyil o 'q u v c h ilar;
3. G e g ero n - barcha fanlardan h ar xil saviyada o ’zlashtiradigan
o 'q u v c h ila r g a ajratganlariga t o 'x t a b o'tilad i.
X u lo s a qilib aytganada, X X a srn in g 80-yillarida ch e t d avlatlarda
o 'z la s h tirm a y o tg a n va u lg u rm ay o tg an o 'q u v c h ila r n in g k o 'p a y ib
keti-
shi tabaqalashtirilgan t a ’limga ehtiyoj tu g 'ilg a n lig ig a olib keldi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
