Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti “Kimyoviy texnologiya” kafedrasi

Zig‘ir tolali matolar
. Zig„ir mato assortimentlari ko„p turda ishlab 
chiqarilmaydi. Ulardan asosan yarim zig„ir tolali matolar tayyorlashda paxta va 
poliefir tolalaridan foydalaniladi. Zig„ir tolali matolar deyarli cho„zilmaydi, 
chirishga bardoshli, gigienik xossalari yaxshi. Kamchiligi ularning kirishishi va 
g„ijimlanishida.
Polotno
– zig„ir tolasi asosida va boshqa tolalar bilan aralashgan holda 
oqartirilgan, yarim oqartirilgan hollarda ishlab chiqariladi. Matoning qalinligiga 
mos ravishda ular ko„ylak, choyshab, sochiq va kostyum tikishda qo„llaniladi.
Bortovka
(yoqa va monjetlarning ichiga qo„yish uchun ishlatiladi) – faqat zig„ir 
tolasidan yoki boshqa tolalar bilan aralashmasidan bir tarafiga yelim surtilgan 
holda ishlab chiqariladi.
Zig„ir tolasini paxta tolasi bilan aralashmasidan keng assortimentdagi 
matolar guruhi tayyorlanadi, ular oqartirilgan, yarim oqartirilgan, bo„yalgan va gul 
bosilgan hollarda tayyorlanadi. Odatda yuzaviy zichligi 130–155 g/m
2
bo„lgan 
matolar to„qiladi. Zig„ir tolasini poliefir tolasi bilan aralashmasidan yuzaviy 
zichligi 150–280 g/m
2
bo„lgan kostyumbop va ko„ylakli matolar to„qiladi. Ular 
sidirg„a bo„yalgan va gul bosilgan holda ishlab chiqariladi.
Tabiiy ipak asosidagi mato assortimentlari. Ipak matolarning 4%-ini tabiiy 
ipak assortimentlari tashkil etadi. Qolgan assortimentlar sun‟iy va sintetik ipakdan 
tayyorlanadi. Tabiiy ipakdan tayyorlangan mato yuqori gigienik xususiyatga, 
chiroyli ko„rinishga ega, ammo namlikda mustahkamligini yo„qotadi, shuningdek 
ishqalanishga chidamsiz. Ipak mto tayyorlash sermashaqqat hisoblanadi. 
Krep – shifon
– yengil (25–48 g/m
2
), yupqa (0,11–0,20 mm) harir mato.
Krep – jorjet 
– yarim harir yengil (42–67 g/m
2
), yupqa (0,14–0,28 mm) yuzasiga 
xiralik effekti berilgan mato, krep-shifonga nisbatan o„lchamlari barqaror, qattiq 
grifga ega.
Krepdeshin
– yuzasi mayda donachador qilib to„qilgan, yumshoq grifli, elastik 
yarimkrep mato. 

---

95 
Krep – satin
– qalin, og„ir (89–97 g/m
2
), yuzasi yaltiroq, mayda donachador, har 
ikki tarafidan yuzasi sifatida foydalanish mumkin bo„lgan mato.
Polotno
– paxta sifat ipdan tayyorlangan, yuzasi yaltiroq effektli, yumshoq, 
yuzaviy og„irligi 60 do 100 g/m
2 
, qalinligi 0,20–0,30 mm bo„lgan mato.
Baxmal
– poliefir bilan ipakning aralashmasian tayyorlangan tukli mato. Tukli 
tarafini poliefirdan tayyorlanishi matoning tukli qismini g„ijimlanishdan saqlaydi 
va ishqalanishga bo„lgan mustahkamligi oshiradi.