V. R. Xaydarov, N. A. Djabbarov

Surtmalar. 
Bu dori turlari boshqa mahalliy ishlatiladigan dori vositalariga 
nisbatan yuqori qulaylik va imkoniyatlarga ega bo„lib, ular o„z navbatida gidrofob, 
adsorbsion va gidrofil surtmalarga bo„linadi. 
Gidrofob surtmalar.
Bu surtmalar uglevodorodli asoslar (vazelin, vazelin 
moyi, parafin) yordamida tayyorlanib, tarkibida boshqa turdagi lipofil xossali 
yordamchi moddalarni ham saqlashi mumkin (o„simlik va hayvon moylari, 
mumlar, sintetik glitseridlar va suyuq polialkilsiloksanlar). SHuningdek, ularni 
tarkibida juda kam miqdorda suv yoki dori moddalarning suvli eritmalari ham 
bo„lishi mumkin. Gidrofob surtmalar ishlatilish davrida yutilish (havo bilan 
muloqotni to„xtatish), suv bilan qiyin yuvilish, eksudatlar bilan qiyin aralashish va 
terini bo„shashtirish xossalariga egadir.
Absorbsion surtmalar.
Bu surtmalar ham gidrofob xossali bo„lib, ular teriga 
surtilish davomida eksudatni o„ziga absorbsiyalash (emulgirlash) xossasiga ega 
bo„ladi. 
Gidrofob va absorbsion surtmalar uchun ishlatiladigan asoslar 

---

106 
1. Gidrofob asoslar: ular tarkibida juda kam miqdordagi suv yoki dori 
moddalarining suvli eritmalarini suvning moydagi emulsiyasi ko„rinishida 
saqlagan uglevodorodlar yoki suvning moydagi emulsiyalari bo„lishi mumkin 
(vazelin, lanolin yoki junli mumli spirtlar) 
2. Gidrofil asoslar: ular tarkibida qo„shimcha ravishda emulgirlangan suv 
yoki dori moddalarining suvli eritmalarini saqlagan suvning moydagi yoki moy-
suv-moy ko„rinishidagi emulsiyalardan iborat (vazelin va suvli lanolin). 
Gidrofil surtmalar.
Bu surtmalar giperosmolyar xossali bo„lib, ular katta 
miqdordagi eksudatlarni absorbsiya qilish imkoniyatiga egadir.
Gidrofil surtmalar uchun ishlatiladigan asoslar 
1. Suvda eruvchan asoslar - ular o„z tarkibida gidrofil xossaga ega bo„lgan 
suvsiz erituvchilarni saqlaydi (polietilenglikol 400, propilenglikol va boshq.), 
shuningdek katta konsentratsiyali suvda eruvchan polimerlar (polietilenglikol 
1500, proksanol 268 va boshq.)ham bo„lishi mumkin. 
2. Suvni shimuvchi asoslar, ular o„z tarkibida suvda eruvchan polimerlar va 
suvsiz gidrofil erituvchilardan tashqari lipofil moddalarni ham saqlaydi (yuqori 
molekulali yog„ spirtlari, vazelin, vazelin moyi, lanolin, mum va boshq.). Bu 
asoslar o„z navbatida moyni suvdagi emulsiyalari hisoblanib, tarkibida moyning 
suvdagi emulgatorlarini saqlaydi.