O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarkand davlat arxitektura qurilish instituti

Siqilib egiluvchi va cho‘zilib egiluvchi elementlar va ularni hisoblash.
Bu turdagi elementlarga birdaninga siqivchi yoki cho‘zuvchi kuch hamda 
eguvchi moment ta’sir qiladi. 
Eguvchi moment quyidagi hollarda paydo buladi. 
1.
Siquvchi va cho‘zuvchi kuchning markaziy bo‘lmagan ta’siridan: 
7.4-rasm. 
М
e
= N
c 

e 
(7.16) 
e – ekssentrisitet yoki asosiy uq bilan kuch yunalishi orasidagi masofa. 
2.
Buylama kuch va eguvchi momentning birgalikdagi ta’siridan: 
7.5-rasm. 
3.
Buylama kuchning aylana buylab ta’siridan. 
7.6-rasm. 
(7.17) 
4.
Kesim yuzasining kuchlantirilgan qismining simmetrik emasligidan: 
7.7-rasm. 
Siqilib egiluvchi elementlarning deformatsion sxemasi nuyidagicha bo‘ladi 
(7.19)

---

7.8-rasm. Siqilib egiluvchi elementning ko‘ndalang kesimidagi kuchlanish 
epyurasi. 
7.9-rasm. Siqilib-egiluvchi elementning hisobiy sxemasi. 
Bu turdagi elementlarda buzilish, siqiluvchi tolalarning turg‘unligini 
yo‘qotishidan, egilishni normadagi qiymatdan oshib ketishi natijasida ro‘y beradi. 
Siqilib-egiluvchi elementlarning mustahkamligini tekshirish quyidagi formula 
asosida amalga oshiriladi. 


N 

M 

q 


(7.20) 
A 
W 
R
c
bu erda M
q 
- tashqi yuk ta’siridan poydo buladigan qo‘shimcha eguvchi moment. 
2 
M

M 
; 
q 




1 

N 




3000 

R
c 

A 
. 
(7.21) 
SHuningdek, bo‘ylama siquvchi N kuchning ekssentrisitet bilan ta’sir qilishi 
natijasida paydo bo‘ladigan qo‘shimcha eguvchi moment M
q

- koeffitsent bilan 
e’tiborga olinadi va bu o‘z navbatida 

, N, 

, R
c 
larga va kesim yuzasi A ga bog‘liq 
bo‘ladi. 
M = N 

f
. 
(7.22)