Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Коммуникатив топшириқни бажаришга тайёрлаш.
Бу босқичда 
ўқитувчи томонидан мулоқот мавзуси бўйича лексик бирликлар, жумлалар, 
аудио-визуал воситалар тайёрланади, лексик бирликларни ўз ичига олган 
қизиқарли нутқ вазиятлари, уни бажарадиган ўқувчилар жуфтликлари ёки 
гуруҳлари белгиланади. 
2. 
Коммуникатив топшириқни бажариш йўлларини тушунтириш
ва
кўрсатиш босқичи. Ўқитувчи ўқувчилар жуфтлигига ёки гуруҳига 
мўлжалланган коммуникатив топшириқни кўргазмали қуроллар, 
экстралингвистик воситалар ёрдамида бажариш йўлларини кўрсатади. 
Тушунтириш ва кўрсатиш бажарилаётган, эшитилаётган нутқий ҳаракатни 
тақлидий ўзлаштиришга, эшитилаётган жумладаги ҳар бир лексик бирликни, 
умумий жумла англатган мазмунни, оҳангни ўқувчилар томонидан онгли, 
таржимасиз тушунишга йўналтирилади. Шу тақдимотнинг ўзидаёқ 
ўқувчилар гап нима ҳақида кетаётганлигини, қандай нутқ материалини 
ўзлаштириш лозимлигини идрок қилиб оладилар. 
3.
Эшитилган коммуникатив топшириқни кўп марталик такрор 
асосида тақлид қилиб мустаҳкамлаш босқичи
.Бу босқичда ўқувчилар 
жуфтликларга, гуруҳларга бўлиниб нутқ материалини аввал тасдиқ, кейин 
сўроқ, инкор формаларда, турли шахслар ва замонларда ишлатиб, ўз 
шерикларининг фикрини рад қилишга, қўшилишга, саволга - савол билан 
жавоб беришга ўрганадилар. Мулоқот жараёнида кўргазмали ва 
экстралингвистик воситалардан, ўйинлардан, ҳазил ва юморлардан кенг 
фойдаланилади. Бу жараёнида ўқувчиларнинг талаффузига, ҳар хил 
формадаги жумлаларни гапиришдаги оҳангига, гапиришда фойдаланган 
экстралингвистик воситаларига эътибор қаратилади. Бу босқичда 
коммуникатив топшириқни гуруҳлар аро бажартиришни ҳам ташкил қилиш 
мумкин. 
Мустаҳкамлаш жараёнида мулоқат кўникмалари шакллантирувчи
коммуникатив топшириқлар асосан тўрт талабга жавоб бериши лозим:
1.Нутқий вазифанинг аниқлиги;
2.Коммуникатив топшириқнинг маълум нутқ вазиятига боғлиқлиги; 
3.Топшириқнинг бажарилиши фикр алмашувга ва нутқий ҳаракатни 
ўзлаштиршга йўналтирилганлиги; 
4.Бу жараёнда турли таянч воситаларидан фойдаланишнинг зарурлиги. 
Мулоқат кўникмаларини шакллантирувчи бундай машқларнинг айнан 
мана шу талабларга жавоб бера олиши - уларнинг анъанавий ўқитиш 
жараёнида бажариладиган машқлардан фарқи ҳисобланади.

---

32 
Коммуникатив топшириқ орқали уюштириладиган бундай микродиалог 
Б ўқувчининг эшитилган саволга берадиган жавобига кўра қўйидаги кетма-
кетликда бажариладиган 4 типга ажратиш мумкин:
1.Нутқ бирлигини эшитиб, унга тақлид қилиб такрорлаш;
2.Эшитилган жумладаги сўзлар ўрнини алмаштириб такрорлаш; 
(трансформация усули, синонимлар, антонимлар, отлар ўрнига олмошлар 
ишлатиш, тасдиқ гапни сўроқ, инкор формаларга айлантириб жавоб бериш). 
3.Жумлани репродукция қилиш (яъни, аввал ўрганилган лексик, 
грамматик материаллардан фойдаланиб жумлани кенгайтириш, торайтириш, 
кўчирма гапларни ўзлаштирма, активдаги гапни пассивга алмаштириш, феъл 
замонларини алмаштириш ва ҳ.) орқали такрорлаш. 
4. Эшитилган жумладаги қолдириб кетилган сўзни ўрнини тўлдириб 
жавоб бериш. Бунда жавобни қолдириб кетилган сўзни карточка остига 
ёзилган бир неча сўзлардан бирини танлаш орқали тўлдириш орқали ҳам 
ташкил қилиш мумкин. 
Коммуникатив 
топшириқ 
асосида 
бажариладиган 
бундай
мустаҳкамловчи машқларининг асосий вазифаси нутқий ҳаракатларга 
ўргатишдир. 
Эшитиб тақлид қилиб жавоб беришга асосланган Б карточкадаги 
бундай топшириқлар ўқитувчининг кўрсатмалари асосида қўйидаги тартибда 
уюштирилади: 
№2-А 
Саволни ўқитувчи кўрсатгандек нутқ ҳаракатларини қўллаб ўқи ва берилган тўғри 
жавобга кўра ўртоғингни текшир: