Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

Qaratqich aniqlovchi. 
Hokim bo’lakdan anglashilgan narsning ikkinchi bir narsaga qarashli ekanini bildirib, 
kimning?, nimaning?, qayerning?
so’roqlariga javob bo’lgan aniqlovchiga qaratqich aniqlovchi deyiladi. Masalan: 
Do’stlikning mehri bor
. Qaratqich aniqlovchi doimo aniqlanmishga bog’lanadi. Anu shu belgisi bilan tushum 
kelishigini olgan to’ldiruvchidan farq qiladi. Tushum kelishidagi to’ldiruvchi doimo fe’l orqali ifodalangan 
kesimga bog’lanadi. Solishtiring: 
olmaning bargi – olmani yedim.
_______________________________________________________________________________ 
22.
Uyushiq bo’laklar. 
Bir xil so’roqqa javob bo’lib, bir xil vazifada keladigan so’zlarga uyushiq bo’laklar 
deyiladi. Masalan: 
Dadam, oyim va men (kim) hayvonot bog’iga bordik.
Sanash ohangi yordamida bog’langan 
uyshiq bo’laklar bir-biridan vergul bilan ajratiladi. 
23.
Uyushiq bo’lakli gaplarda umumlashtiruvchi so’zlar va ularda tinish belgisining ishlatilishi.
Sanalayotgan 
bo’laklar ma’nosini jamlab ifodalagan so’zga umumlashtiruvchi so’z deyiladi. Umumlashtiruvchi so’z uyushiq 
bo’laklardan oldin kelsa, umumlashtiruvchi so’z bilan uyushiq bo’laklar o’rtasiga ikki nuqta qo’yiladi. Masalan: 
Bog’imizda mevalar: olma, o’rik, shaftolilar bor
. Umumlshatiruvchi so’z uyushiq bo’laklardan keyin kelsa, 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
4
uyushiq bo’lak va umumlashtiruvchi so’z o’rtasiga tire qo’yiladi. Masalan: 
Kutbxonamizda Abdulla Oripov, Erkin 
Vohidov, Usmon Azim – barcha taniqli shoirlarning asarlari bor.
24.
Undalmali gaplar. 
So’zlovchining fikri qaratilgan shaxs yoki narsalarni bildiruvchi so’z va so’zlar birikmasiga 
undalma deyiladi. Masalan: 
Yurtim, senga she’r bitdim bugun.
Undalmalar bir yoki bir nechta so’zdan iborat 
bo’ladi. Masalan: 
Qizim, yalpiz terib kelsang-chi. Qadrli bolalar, kelajak siznikidir.
25.