Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

Masalan:
Vohid o’rnidan turdi.
Yozuvda gap oxiriga 
nuqta, so’roq
yoki 
undov
belgilaridan biri 
qo’yiladi va har bir gap bosh harf bilan boshlanadi. 
4.
Gapda so’zlarning bog’lanishi: 
so’zlarning bog’lanishi ikki xil bo’ladi: teng bog’lanish va tobe bog’lanish. 
Olma va o’rik
shaklidagi bog’lanish teng bog’lanish, 
olmani yemoq 
shaklidagi bog’lanish esa tobe bog’lanish 
sanaladi. 
5.
So’z birikmasi. 
Ikki so’zning biri tobe, ikkinchisi hokim tarzidagi bog’lanishi tobe bog’lanish deyiladi. Tobe 
bog’lanishda doimo ikkita qism: tobe va hokim so’z bo’ladi. Tobe so’z hokim so’zga bog’lanadi. So’roq hokim 
so’zga qarab beriladi. So’roqqa javob so’z tobe qism sanaladi. Masalan: 
Ozod, obod, maftunkor, beqiyos

tobe 
o’lkam

hokim. 
6.
Gaplarning ifoda maqsadiga ko’ra to’rt xil shakli bor: 
a) darak gap; 2) so’roq gap; 3) buyruq gap; 4) istak 
gap. 
7.
Darak gap.
Darak gapda biror voqea-hodisa haqida xabar beriladi. Shuning uchun darak gaplarning kesimi 
darak-xabar ma’nosini bildiruvchi so’zlar yordamida ifodalanadi. Masalan: 
Vatanimizning har bir qarich yerini 
qadrlaymiz.
Darak, xabar ma’nosini bildiruvchi gaplarga darak gaplar deyiladi. Darak gaplar oxiriga yozuvda 
doimo nuqta qo’yiladi. 
8.
So’roq gap. 
So’roq ma’nosini bildirgan gaplar so’roq gaplar hisoblanadi. So’roq gaplar so’roq olmoshlari 
(kim, 
nima, qancha 
kabi
)
, so’roq yuklamalari 
( -mi, -a (ya), -chi)
yoki so’roq ohangi yordamida ifodalanadi. Masalan: 
- 
Tunda yo’lga chiqamiz. – Tunda?
Yozuvda so’roq gap oxiriga so’roq (?) belgisi qo’yiladi. 
So’roq olmoshlari yordamida ifodalangan so’roq gaplar so’roqqa javob bo’luvchi so’zni talab qiladi. Masalan: 
- 
Ko’chatlarga kim suv quydi? - Salim.
So’roq yuklamalari yordamida ifodalangan so’roq gaplar ha yoki yo’q javoblarini talab qiladi. Yozuvda -mi 
yuklamasi qo’shib yoziladi: 
senmi?
; -chi va -a (ya) yuklamlari esa o’zi qo’shilayotgan so’zdan chiziqcha bilan 
ajratib yoziladi: 
sen-chi?
9.
Buyruq gap.
Buyurish, da’vat qilish ma’nolarini bildirgan gaplar buyruq gap hisoblanadi. Masalan: 
Chiroyli yoz.
Buyruq gaplarning kesimi buyruq shaklidagi fe’llar orqali ifodalanadi. Buyruq gap oxiriga nuqta qo’yiladi. 
10.
Istak gaplar. 
Kesimi -sa shaklidagi fe’llar orqali ifodalangan gaplar istak gap hisoblanadi. Masalan: 
Xorijiy 
tillarni yaxshi o’rganib, chet ellarga o’qishga borsam. 
Istak gaplar oxiriga nuqta qo’yiladi. 
11.