Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Таснифи. 
Ҳозирги вақтда ҳомила ва янги туғилган чақалоқларда асфиксиянинг 
бир нечта таснифи қўлланилади. 
X қайта кўриб чиқилган ХКТ бўйича ажратилади: 
Р20. Қорин ичи гипоксияси. Унга қиритилган: ҳомилада ЮҚТнинг 
бузилиши, ҳомила ѐки бачадон ичи: ацидоз, аноксияс, асфиксия, дистресс, 
гипоксия, ҳомила атрофи (амниотик) суюқлигидаги меконий. Истисно 
қилинган: аноксия ѐки гипоксияга боғлиқ калла ичи қон кетишлари. 
Р21. Туғиш пайтидаги асфиксия. 
Р21.0 Туғилиш вақтидаги оғир асфиксия. 
Р21.1. Туғилиш вақтидаги ўртамиѐна асфиксия. 
Р21.9. Туғилиш вақтидаги аниқланмаган асфиксия. 
Ташхисни шакллантириш намунаси: янги туғилган чақалоқнинг ўртача 
(оғир) даражадаги асфиксияси. 
Агар анамнезда ҳомиланинг узоқ вақтли антенатал гипоксияси 
мавжудлиги исботланса ва бола 1-дақиқада Апгар шкаласи бўйича 7 ва ундан 
паст балл билан туғилган бўлса, ташхисни бошқача шакллантириш мумкин: 
қорин ичи гипоксияси шароитида янги туғилган чақалоқнинг ўртамиѐна 
(оғир) даражадаги асфиксияси. 
Вужудга келиш вақтига кўра, асфиксия антенатал ва интранатал 
турларига бўлинади. 
Давомийлигига қараб асфиксия (гипоксия) ўткир (интранатал – бир 
неча дақиқадан ўнлаб дақиқагача давом этади), ўткир ости (бир неча соатдан 
ўнлаб соатгача давом этади) ва сурункали (ҳафталар ѐки ойлар давом этади) 
бўлиши мумкин. 
Янги туғилган чақалоқнинг ҳолатини Апгар шкаласи бўйича қайд 
қилиш туғилгандан кейинги 1– ва 5-дақиқада амалга оширилади. Интранатал 

---

88 
гибернация (туғруқ катарсиси)ни ҳисобга олган ҳолда, Апгар шкаласи 
бўйича биринчи баҳолашни туғилгандан кейинги 20-30 сония ичида ўтказиш 
керак. 5-дақиқада 7 ва ундан паст балл бўлганда, баҳолаш 10-, 15– ва 20-
дақиқаларда ҳам амалга оширилади. 
Апгар шкаласи бўйича 1-дақиқада баҳолашнинг 0-3 балли оғир 
асфиксия; 4-6 балл – ўртача ҳақида далолат беради. 
5-дақиқада Апгар шкаласи бўйича баҳолаш 1-дақиқадаги баллар 
йиғиндисига солиштирганда боланинг кейинги нейропсихик ривожланишини 
башоратр қилишда катта амалий аҳамиятга эга, чунки узоқ давом этган 
асфиксия организмнинг захира имкониятларини сусайтиради ва марказий 
асаб тизимида анча турғун, баъзида эса қайтмас ўзгаришларни келтириб 
чиқаради. Айнан шунинг учун баъзи муаллифлар 4/6 баллни ҳам оғир 
асфиксияга киритишади (яъни 1-дақиқадаги 4 баллга баҳоланган асфиксия 5 
дақиқадан кўпроқ давом этади). 1– ва 5-дақиқаларда 7 баллга тенг бўлган 
баҳоланиш кўпинча ҳомиланинг сурункали қорин ичи гипоксиясини 
ўтказганлигини кўрсатади. 
Жадвал 10.