Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

3.4. Француз лисоний олам манзарасида “vieilleisse - кексалик”нинг 
фразеологик бирликларда ифодаланиши
Инсон ҳаётининг сўнгги даври – француз тили олам манзарасида 
âge
(ёш) тушунчаси таркибига кирувчи 
vieillesse
(кексаликнинг) лексик-
130
Французча-ўзбекча луғат. Байрам Балчи, – Т.: IFEAC, 2008.

---

119 
фразеологик ифодаланишини ҳозирги француз тили луғатлари асосида 
кўриб чиқиш мақсадга мувофиқ деб ўйлаймиз. 
Кўп маъноли 
vieillesse 
f
оти қуйидаги маъноларни билдиради: 1) 
қарилик – камолотдан кейин келувчи инсон умрининг сўнгги даври; 2) 
кексаларга ҳос ёш ва 3) кекса кишилар. Унга сўзлашув тилида 
қўлланиладиган 
vieillerie 
f 
камситиш, хўрлаш, масхаралаш оти синоним 
ҳисобланиб, у оғзаки нутқда ва ҳазил тариқасида метонимия асосида ҳам 
қарияларнинг ўзларини, ҳам уларнинг ҳаёт даврини билдиради. Қариш 
жараёнининг ўзи эса 
vieillissement 
m
деб номланади. 
131
Ҳаётнинг мана шу даврини 
grand âge 
ёши улғайган, кексайган сўз 
бирикмаси билдиради
132
; 
troisième âge
“учинчи ёш”, яқиндагина нафақага 
чиққан одамлар ҳақида
133
; 
quatrième âge
ўзларининг автономлигини, 
мустақиллигини йўқотган одамлар ҳақида 
134
; 
le soir de la vie 
– ҳаёт 
оқшоми
135
; 
la fin, la terme de la vie
– умр ниҳояси; 
les vieux jours – 
қариган 
чоғ 
136
hiver de la vie
– умр “қиши”
137
, рус тилидаги “осень жизни” (умр кузи, 
(қарилик чоғи)) ибораси билан бир хил маънога эга. 
Ўзининг номинатив маъносига кўра табиат ҳодисасини ифодаловчи 
déclin 
ботиш, завол оти хосилада кўчма маънода умрнинг сўнгги даврини 
кўрсатади; 2) ботиш, шафақ, охир, завол, инқироз; пасайиш, тушиш; 
тушкунлик, таназзул; камайиш, кучсизланиш, торайиш, кичрайиш;