Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

III-БОБ. “ЁШ ДАВР”ИНИ ИФОДАЛОВЧИ ФРАЗЕОЛОГИК 
БИРЛИКЛАР ТАҲЛИЛИ 
3.1. Инсон ёшини ифодаловчи фразеологик бирликларнинг 
ўрганилганлик аспектлари 
Тилшунослик фани тараққиёти ҳозирги босқичининг ўзига хос фарқ 
қилувчи жиҳати илмий муаммоларнинг қўйилиши ва ҳал қилинишининг 
аниқлигидадир. Тилшуносликнинг характерли ҳодисаси сифатидаги 
фанлараро турли аспектларига тизимли ва ўсиб бораётган қизиқиш
ХХ асрнинг 50-60-йилларида пайдо бўлди. Бу ҳодиса, энг аввало, маълум 
илмий муаммоларни комплекс ташкил қилиш ва амалга ошириш масалалари 
билан боғлиқ. 
Маълумки, фразеологизмлар тил эгаси бўлган халқнинг маънавий 
маданияти, урф-одати, касби, яшаш тарзи, ўтмиши, интилиши ва воқеликка 
муносабати билан узвий боғлиқдир. “Ёш давр”ларининг номланиши тилда 
мавжуд турғун сўз бирикмалари, фразеологизмлар ва паремиологик 
бирликлар орқали амалга оширилади. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, 
ҳанузгача тилшуносликда на француз тили мисолида ва на ўзбек тили 
мисолида “ёш давр”ларининг номланишлари (номинацияси) фразеологик 
материал асосида тадқиқ қилинмаган. Фразеологизмлар одатда ижтимоий ва 
функционал жиҳатдан жуда ранг-баранг бўлганлиги сабабли уларни тақиқ 
қилишда жуда эҳтиёткорлик билан ёндашув лозим. 
Тилшуносликда ёш маъноли фразеологик бирликларнинг таҳлилига 
бевосита киришишдан олдин “инсон ёши” тушунчасига тегишли бўлган тил 
бирликлари у ёки бу даражада тадқиқот объекти бўлган олимларнинг 
ишларига қисқача тўхталамиз. 
Мисол учун, О. А. Авдееванинг диссертациясида, биринчи навбатда, 
инглизча лексик бирликлар ва сўз бирикмалари, шунингдек, ёш 
тушунчасининг фразеологик бирликлари тадқиқот материали бўлиб 
ҳисобланади, уларнинг барчаси битта “ёш” лексик-семантик майдонига 

---

93 
бирлаштирилган.
108
“Ёш” тушунчасига диссертант томонидан “ёш / аgâ” 
лексемасининг дастлабки семантикаси қўйилган бўлиб, у “яшалган йиллар 
сони” маъносида амалга оширилади.
“Ёш” майдони бирликларининг кўп аспектли таҳлили ушбу лексик-
семантик майдон кенг иерархик структурага эгалиги, унинг тил модели эса 
бешта тушунча билан боғлиқлигини кўрсатади: