Innovatsiya-ziyo

xursan 
(xursand), 
go ‘sh 
(go‘sht), 
bo 'sa
(bo'lsa), 
kesa 
(kelsa) kabi. Bular yozuv bilan mos kelmasa-da, adabiy 
talaffuz me’yori hisoblanadi. Lekin 
oshshi 
(oshni), 
ishshi 
(ishni), 
yuzzi
(yuzni), 
o'tta 
(u yerda), 
aqqa (u 
yoqqa), 
baqqa 
(bu yoqqa) kabi 
so‘zlarda adabiy m eyordan chekinish ro‘y bergan.
0 ‘zbek adabiy tilining asosiy orfoepik qoidalarini unlilar talaffiizi, 
imdoshlar talaffiizi, asos va qo‘shimchalar talaffiizi hamda boshqa 
tillardan o'zlashtirilgan so‘zlar talaffiizi tarzida o ‘rganish mumkin.
Turkiy tillardagi so'zlarda / undoshi bo'lmagan, shuning uchun 
jonli so‘zlashuvda arab, fors va rus tillaridan o ‘zlashgan so‘zlardagi/ni 
p  
deb talaffuz qilish uchraydi: 
ulfat>ulpat, faner>paner, ferma>perma
kabi. Hozirgi o ‘zbek adabiy tilida u la m i/b ila n talaffuz qilish m e’yor 
holiga kelgan.
So'z yoki bo‘g ‘in boshida xmdosh tovushlaming qatorlashib kelishi 
turkiy tillarga xos emas. Bu hodisa keyinchalik boshqa tildan 
o'zlashgan so'z talaffuziga ham ta ’sir qilgan - jonli so'zlashuvda so'z 
yoki bo'g 'in boshida yoxud bo'g'indagi ikki undosh orasida bir 
unlining orttirilishiga olib kelgan: 
shkaf > ishkap, stakan > istakan,
plan > pilon, traktor > tiraktir 
kabi. Bunday holat so'z oxirida ham 
uchraydi: 
aql > aqil, fikr > fikir, ilm > Him, hukm > hukum 
kabi. 
Hozirgi o'zbek adabiy tilida bunday so'zni asl holicha (unli orttirmay) 
talaffuz qilish orfoepik me’yor sanaladi. Bunday m e’yor shu tipdagi 
so'zning yozuvdagi shaklini (imlosini) to 'g 'ri belgilashga ham yordam 
beradi.
Umumturkiy so'zda ikki unli yonma-yon qo'llanmaydi, bu hoi arab 
tilidan o'zlashgan